Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
J.Danecki-Ibnal-Azrak(1427-1492)-kontynuatorIbnChalduna?
n
11
misłowy,dajesięzauważyćwowymposzukiwaniuporządkusporądozębałaga-
numyślowegoibrakuspojrzenianacałośćprezentowanejproblematyki.Wydaje
sięwręcz,żeIbnal-Azrakukładazasadysprawowaniawładzybezskładuiładu,
powtarzasię,praktycznieniestosujeżadnychlogicznychkryteriów.Możnanawet
odnieśćwrażenie,żemamydoczynieniaznotatkamizrozlicznychlektur,które
zamierzałdopieropóŹniejpoukładaćipoklasyfikować.
Księgatrzecia,którajestpoświęconasposobombudowaniafilarówpaństwa
(mulk)iustanawianiajejfundamentów,dotyczysposobówsprawowaniawła-
dzy,jakichwymagasięodwładcy(sultan),iwładzy,bypaństwobyłosilne.
Zmieniasięterminologia—kolejnaoznakabałaganuiniekonsekwencji.Oile
bowiemwdwóchpierwszychrozdziałachIbnal-Azraknazywałwładcękrólem
—malik,otylewksiędzetrzeciejmówijużosułtanie—sultan.
Najpierwwypowiadaostrzeżeniaprzedwszystkim,czegowładcapowinien
unikać—odzachcianek,uleganiapochlebstwom(mudarat),powierzanianie-
wiernemustanowiskawpaństwie,poplotkiizaniechaniewykonywaniaobo-
wiązków.Następnieprzechodzidoomówieniazadańtrzechgrupadministrato-
rówwładzy:sułtana,wezyraipozostałychurzędników.
Zadaniawładcyprzedstawiawkontekścierelacjizpodwładnymi.Winien
onustanawiaćfundamentalnezasady,naktórychmogąsięopieraćpodwładni,
anastępnieegzekwowaćwykonywanieobowiązków.
Wykonującswojeobowiązki,władcapowinienbyćdonichodpowiednio
przygotowany.Ibnal-Azrakskupiasięnakilkuszczególnychzadaniach,amia-
nowiciesposobieprowadzeniadżihadu,odbywaniapodróży,postępowania
wwypadkukatastrof,buntówiwojenorazwysyłaniaiprzyjmowaniaposłów.
Kolejnymurzędnikiem,któregopowinnościokreśla,jestwezyr.Radzi,jakie
powinienmiećcechycharakteru,jaksięzachowywaćwobecwładcy,itd.Po-
dobnieomawiacechyinnychurzędników.
Księgaczwartajestzatytułowana„Ozagrożeniachiczynnikachwpływają-
cychnaprzetrwaniepaństwa”.Dotyczyonadwóchzagadnień:objawówzapo-
wiadającychupadekpaństwaorazczynnikówwpływającychnajegorozkwit.
Kierujesięczystopraktycznymcelem:ostrzeganiemwładcówprzedupadkiem
państwaiproponowaniemdziałań,któremogąsięprzyczynićdojegorozkwitu.
Ciekawe,żenapierwszymmiejscuwymieniapojawieniesięluksusu(t.II,
s.201),któryprowadzidorozpaduplemienia.Jesttooczywiściekoncepcjaza-
pożyczonaodIbnChalduna,któryopisywałfunkcjonowaniespołeczeństwwcy-
klachrozwojowych—odprostegożyciaograniczającegosiędozaspokajania
podstawowychpotrzebpoprzesadnyluksus,któryuważałzazasadnicząprzy-
czynęodejściaodpierwotnychideałówplemiennychirozpadupaństwa.OdIbn
Chaldunazapożyczaopisinnychprzyczynupadku:narażaniesięwładznahań-
bę,podporządkowywaniesięinnym,izolowaniesięwładcyodpoddanychitd.
Mówiącoprzyczynachrozkwitupaństwa,skupiasięnawybranych,dość
oczywistychzadaniach,takichjakzakładanieibudowaniemiast,rozwójhan-
dluirzemiosła,wspieranienauki.
