Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
n
ARTYKUŁY
Zakończenie(Chatima)macharaktermoralizatorski:poświęconejesttemu,
jakwładcapowinienpostępowaćiczegouczyćswoichpoddanych.Zanajważ-
niejsząuznajebogobojnośćimoralność,onebowiemzapewniająludziompowo-
dzenienatyminatamtymświecie.Wzorcemdlawszystkichpowinnibyćszla-
chetniprzodkowiemuzułmanów,aprzedewszystkimprorokMahomet.Życie
ziemskiesłużytylkotemu,bysięprzygotowaćnażyciewzaświatach.Wgrun-
cierzeczywtymmiejscuIbnal-Azrakzajmujesiętym,cowklasycznychdzie-
łacharabskichbyłonapoczątku:pochwałagodnychzaleceniacechcharakteru,
bypotempokazać,jakomawianaprzezautoratematykasłużyichosiąganiu.
Językdziełajesttypowourzędniczy,zawiły,pełenurzędniczegożargonu
iskomplikowanyskładniowo.Autorczęstogubisięwnapuszonejterminologii,
tworzywłasnąnomenklaturę,przezcoznacznieutrudniazrozumienieargu-
mentacji.
Zgodniezzasadamidobrejliteraturymoralizatorsko-rozrywkowejzwanej
adabemIbnal-Azrakchętniesięgadoprzykładów—zwykleopowieściianeg-
dot,któremająilustrowaćzasadypostępowaniawładców.Swojeprzykłady
czerpiezklasycznychdziełhistorycznychipolitologicznych.Wtrzeciejksię-
dze,wrozdzialedotyczącymprzyjmowaniaposłów(t.II,s.86-87)sięgado
Murud˝az-zahabAl-Masudiego.Przytaczaniemaldosłowniehistorięodele-
gacjiplemionAl-Hidżazu,jakaprzybyładokalifaUmaraIbnAbdal-Aziza,by
muzłożyćhołd.Kalifniechciałrozmawiaćzdelegacją,ponieważwjejimieniu
przemawiaćmiałosiemnastoletnimłodzieniec.Gdydomagałsiękogośstarszego,
młodzieniecwyjaśnił,posługującsiępięknąilogicznąarabszczyzną,żeliczy
sięniewiek,leczumiejętnośćprzemawianiaiargumentowania.Umarprzyjął
nauczkęiwysłuchałdelegatów.
WyraŹnyjesttuwpływdziełnurtuperskiego,typowychzbiorówporadipo-
uczeńzgatunkuzwierciadełwładcy.Takastrukturadziełapokazuje,żewzor-
cemdlaIbnal-AzrakanapewnoniebyłIbnChaldun,lecztypowedlanurtuper-
skiegoporadydlawładców.Al-MukaddimaIbnChaldunaconajwyżejposłużyła
Ibnal-AzrakowijakoŹródłomateriałówdozrealizowaniakompilatorskiejidei.
Dziełaaszaryckiepowstawaływczasach,gdykalifatowigroziłupadeki—jak
toczyniłAl-DżuwajniwGhijasal-umamfiiltijasaz-zulam—trzebabyłoówgi-
nącyświatnietylkoratować,aledaćmuteoretycznąpodbudowę.Dlatego
Al-Mawardi—przedstawicielszkołyprawno-teologcznej—zaczynaswojeroz-
ważaniaoduzasadnieniakoniecznościistnieniawładcy,awięcodpowiadałna
pytanie,czyistnieniewładcyuzasadnialogikaizdrowyrozsądek,czyteżmoże
objawienieboskienakazujepowoływaniewładców.IbnChaldunuciąłtenspór
izaproponowałwyjaśnieniewkategoriachspołecznych,proponująckoncepcję
wazi—osobyniedopuszczającejdospołecznegonieporządku,broniącejprzed
zagrożeniamizewnętrznymiiutrzymującejładspołeczny.
Powstajepytanie,czyksiążkaIbnal-Azrakajestpróbąponownejsystema-
tyzacjiideiIbnChalduna.Argumentemprzemawiającymzatakimrozumie-
niemtegodziełajestto,żewzorującsięnaIbnChaldunie,Ibnal-Azrak
