Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
J.Danecki-Ibnal-Azrak(1427-1492)-kontynuatorIbnChalduna?
n
13
umieszczaswojedziełonatlerozwojuspołecznegoludzkości,aszczególną
uwagęzwracanaarabskąspecyfikęrozwojuspołeczeństwludzkich,awięcna
rolęspołeczeństwbeduińskich.Ibnal-AzrakcytujeteorieIbnChalduna,ko-
mentujejeiuzupełniaowłasneprzemyślenia.Stosujenastępującąmetodę.
NajpierwcytujelubomawiaIbnChalduna,następnieprzedstawiapoglądyin-
nychnatentematiwreszcieprzechodzidowłasnejichinterpretacji.Znacznie
jednakczęściejpoprostuzestawiaopinieinnychinieferujeżadnychwyroków.
ZdaniemAn-Naszszara,wydawcytekstuIbnal-Azraka,autornietylkorozwija
teorieIbnChalduna,alerównieżwyjaśniawieleniejasnościjegotekstu(t.I,
s.21).Tochybajednakprzesada,bolekturatekstupokazuje,żeraczejzaciem-
niateorieswoimskomplikowanymjęzykiem,niżjewyjaśnia.Wsumieniejest
samodzielnymmyślicielem,lecztylkokompilatoremikomentatorem.
Stądnieulegawątpliwości,żeIbnal-Azrakwżadnymwypadkuniemożebyć
uznanyzakontynuatoraIbnChalduna.Ichoćcytujeswojegopoprzednika,jego
dziełojestdośćmarnąpróbąsystematyzacjiwiedzypolitycznejislamuwokresie
jegoupadku.Trudnątękompilacjęuznaćnależyzaoryginalnedziełowprowa-
dzająceelementyetykipolitycznejprzejęteztradycjiprorokaMahometa.Łatwo
zrozumieć,dlaczegotradycjaProrokaiusilnenawoływaniedojejodnowienia
jesttakważnymelementemdziełaIbnal-Azraka.Skazanenaniepowodzenie
próbyuratowaniaginącegoświataislamusprawiły,żeprzyczynupadkuszukał
wsferzemoralnej.Uznałwięc,żejedynymratunkiem,skorojegoosobistezabiegi
ointerwencjęmilitarnąnieodniosłyżadnegoskutku,będziemoralneoczyszczenie
społeczeństwa,poczynającodwładców.Jaktozwyklebywa,pobożneżyczenia,
gdymajązastąpićkonkretnedziałania,nanicsięniezdały.
Ibnal-Azrakniejestodosobnionymprzypadkiemwdziejachmuzułmańskiej
myślipolitycznej,mabowiempoprzednika,równieżkompilatora.JestnimIbn
Abiar-Rabi(XIIIw.),autorSulukal-malikfitadbiral-mamalik(Postępowanie
władcywrządzeniupaństwem)
14
.Mimożeobatytułysąróżne,możnasięmię-
dzynimidopatrzyćpewnychpodobieństw.Wobutytułachpojawiasięnorma-
tywnytermin:suluk„postępowanie,moralność”isilk„droga,sposób(moralne-
go)postępowania”.IbnAbiar-Rabinieskładnie,choćzpozoruskładnie(bo
podobniejakIbnal-Azrakswojeinformacjedzieliłiukładał),próbowałusyste-
matyzowaćabbasydzkąteoriępolityczną,żyłbowiemwczasachostatniegokalifa
dynastiiAbbasydów—Al-Mustasima(zm.1258).Innymisłowy,podobniejak
Ibnal-Azrakpodsumowałwiedzępolitycznąnieistniejącegojużświata.
Żadenznich,niestety,niezasługujenamianowielkiegotwórcy.Obajsą
kompilatorami,itodośćniedbałymi.
14
OmówienietegodziełaprezentujęwartykuleTeoriapolitycznaIbnAbiar-Rabiego,„Przegląd
Orientalistyczny”nr1-4,1992,s.13-24.
