Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Brakwiedzygeograficznejupolitykówidyplomatówdecydującychoprzebiegu
granicdostrzegauczestnikwspomnianejkonferencjiwParyżu–ksiądzF
.Machaj
(1919).Piszezgorycząopolskichnegocjatorach:„Taksięzłożyłoparęrazy,żenam
delikatnieoświadczyli:sąodSpiszaiOrawydużoważniejszesprawy,zauważyliśmy,
żewieluznichnienajlepiejwie,gdzietowłaściwietenSpisziOrawa…”.
IostatnijużprzykładpomysłupolitykadotyczącegogranicIIRzeczypospolitej.Gdy
poIwojnieświatowejważyłysięlosyprzynależnościpaństwowejLwowanieprzychylny
PolscedyplomatabrytyjskiLloydGeorge,zupełniepoważnieioficjalniezaproponował
powierzeniemiastaPolakomna25lat,poczymplebiscytmiałbyrozstrzygnąć
ojegoprzynależności.MłodzieżLwowaodpowiedziałanatępropozycjęwierszem:
Dokładniejrzeczsiępóźniejporozlicza
Tymczasemniechajsłyszycałyświat,
ŻemłodzieżLwowa–Anglikompożycza
MiasteczkoLondyn–napięćdziesiątlat
Bardziejznanagafa,którazdarzyłasięwspomnianemupolitykowibyłojegoszczere
oburzenie,gdynażądaniePolakówprzyłączeniaGalicjistwierdził,żeupartymPolakom
zachciewasięjeszczeHiszpanii(KoperS.2013).
Uważneprzyjrzeniesięokolicznościomwjakichkonkretneobszaryznalazłysię
wgranicachpaństwzadziwiaróżnorodnością.Możnaodnotowaćtransakcjehandlowe.
SprzedażAlaskiprzezRosjęAmerycewroku1867zasumę7200000dolarów–
cowówczaspostrzeganojakonadmierneszafowaniepublicznymipieniędzmi.Wroku
1803StanyZjednoczonekupiłyodFrancuzówczęśćobecnejLuizjany,aw1819
odHiszpaniiFlorydę.BiznesmenzAlabamyJohnSimontonodkupiłodHiszpanów
wyspęKeyWestza…2tysiącedolarów.Trudnoocenićracjonalnośćzamianybędącej
wposiadaniuNiemiecwyspyZanzibaropowierzchni1700km²naprzeszło…800razy
mniejsząwysepkęHelgoland.Dotejzadziwiającejtransakcjidoszłowroku1890.
Sątakżeprzykładydarowizn.TerytoriumMakao,którymprzezkilkawiekówwładali
PortugalczycytopodarunekodwładcówChin.KiedywXVIwiekudoujściaRzeki
Perłowejdopłynęłyportugalskiekarawelebyłatoulubionasiedzibapiratów.
PortugalczycyskuteczniedopomogliChińczykomwunicestwieniumorskich
rozbójnikówzacootrzymali„nawieczneczasy”półwysepMakaoorazdwiepobliskie
wysepki–Taipu(Tang-cai)iColonea(Lu-hucen).Wroku1551powstałatamfaktoria
handlowa,akilkanaścielatpóźniejutworzonotukatolickiebiskupstwo.Ponownie
wskładterytoriumChinMakaoweszłowroku1999.
Wielearbitralnych,krzywdzących,tragicznychdlacałychnarodówdecyzji
politycznychwsprawiegranicpaństwpochodzizokresuIIwojnyświatowej
ibezpośredniopojejzakończeniu.Gdywlutym1945rokurozpoczęłasiękonferencja
naKrymie–drugapoTeheraniezudziałemRoosvelta,ChurchillaiStalinalosyPolski
byływzasadzieprzesądzone.AliancinietylkoakceptowalipropozycjeStalina,alenie
byliteżmerytorycznieprzygotowanidodyskusji.TuwłaśnieStalinwystąpiłwroli
…nauczycielageografii.Wyjaśnił,żerządsowieckiwidzi:„zachodniągranicęPolski
wzdłużliniiOdra-Nysa.Byuniknąćnieporozumieniatrzebazaznaczyć,żeistniejądwie
rzekionazwieNysa:pierwszapłyniebardziejnawschodzie,druganazachodzie;
zachodniagranicaPolskiprzebiegaćpowinnawzdłużtejzachodniejNysy”.(Musiał
B.2007).
Gwoliprawdyhistorycznejnależydodać,żeStalinaprzekonywałyczasem
argumentygeograficzne.AndrzejWitos(1949)piszewswychpamiętnikach
opertraktacjachzeStalinem,gdyołówekgeneralissimusazakreśliłlinię
pozostawiającąPuszczęBiałowieskąwrazzHajnówkąpostronieradzieckiej:
„Powiedzieliściemarszałkuswegoczasu,żechceciePolskisilnejgospodarczo
iobronnie,aoddzieliliścieodPolskilasykarpackie,terenynaftowe,bogatelasy
Wołynia,ajeślijeszczezabierzeciePuszczęBiałowieskątoczymPolskabędzie
gospodarować…Stalinchwilępomyślałpoczymswymołówkiemzrobiłdrugąlinię
pozaBiałowieżą…”
KwestiaustaleniagranicPolskiwTeheranieiJałciemaogromnąliteraturę.Nie
