Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24|bonatymświecieśmierć
Spadadzielnymzamachemodmiecionagłowa,
Drgaoczami,bełkoceniepojętesłowa,
Toczysię,ziewa,blednie,igaśnie–ztułupa,
Cosiedziniewzruszony,krewdogórychlupa!50
–iwłaśnietenobrazstajesięfantazmatycznąobsesją,przekształ-
conązkoleiwmistycznąlekcjęWanatomiiDucha”,bo:WŚmierć
imęka–piszeznawca–zmuszająciałodomówienia,tworząipo-
zwalająpojąćjegojęzyk.Iucząjemówićprawdę”51.Aleteżnieod
urodzeniabywasięmistykiem;zanimsiętamakabreskaSłowac-
kiegozespirytualizuje,przybieranajróżniejszeodcienie,choćby
dantejskiwPoemaciePiastaDantyszkaoPiekle,ironicznywBal-
ladynie,melancholicznywWacławie,byroniczny,anawetsadycz-
nywmłodzieńczymArabie52.USłowackiegoczarnyromantyzm
odnosinajwyższytryumf,zostajepodniesiony,przekształconywe
własnąestetykę.Zalążekowegoprocesuznajdziemyjużwtejpró-
bienapisaniaMariibiszapomocąmotywówsamejMarii,czyli
wJanieBieleckim.
TakżeKrasińskimaswójwłasnyczarnyromantyzm–wAgaj-
-Hanieokreśliłbymgojakobizantyjski,awmłodzieńczychpo-
wieściachnazwałbymsteatralizowanym,onaprzykładmediewi-
stycznymkolorycie,gdywMściwymkarleiMasławie,książęciu
mazowieckimpoetawyprawiabohaterównatamtenświatprzez
bramępłomieni,alezszyderczymśmiechem.Tojużniesątylko
Wdziecinne”pożyczkiodinnychpisarzy:WGondaprzywiązanydo
słupazdzikościąpoglądałnaJoannęzGozdawy,agdyjużogień
przedsionkiobejmowaćzaczął:ha!ha!–zawołałpiekielnymgło-
sem–jaksięświetniepanimojawpłomieniachwydaje.Nasza-
tana!płećjejodliljibielsza!szkoda,żejądymokopci!…krwi
trochę!krwitrochę!…”53
ZtegoimpulsudestrukcjiZygmuntniewydorośleje,tenzew
zbrodniiprzerażenianiąrozwiniesięwefrenezjęNie-Boskiejko-
mediiiWfrenezjęspętaną”Irydiona54.Aleówczarnoromantyczny
dreszczzyskawłaściwytylkoKrasińskiemutonwinnymwymia-
rzejegotwórczości:wniektórychznajświetniejszychliryków,bo
przecieżjestonautoremtakżeznakomitychwierszy,łączącycheg-
zystencjęihistoriozofię,podszytychmelancholiąispiętychreto-
