Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
AleksandraŻurek:„Obrazmyślisłowamimalować”
,czyli…
17
coIrzezać,pozostawiaćodcisk,rzeźbić’
,otylewyrazużywanybyłna
określenieIodcisku’
,Itego,cowyrzezane,wyrzeźbione’
.
Obecnieleksemwyrazjestwieloznaczny;choćjegopodstawowe
dziśznaczenienarzucasięużytkownikomjęzykajakopierwsze,
dwapozostałeniesąażtakoczywiste.WedługUSJP
,wpodsta-
wowymrozumieniuwyrazodnosisiędopewnejelementarnejjed-
nostkijęzyka(wróżnychznaczeniach-grafcznym,fonetycznym,
tekstowymczygramatycznym).Drugie,mniejjużmożeintuicyjne
znaczenieleksemuwyraztoIzewnętrznyobjawczegoś’(najczęściej
wstałychzwiązkachtypudaćwyrazswojemuzdziwieniu,przyjąćwy‑
razyuznania).Jakotrzeciewspółczesnesłownikinotująznaczenie
matematyczne,defniującewyrazjakoIczęśćjakiegośwyrażenialub
wzorumatematycznego’
.
Czasownikwyrazić(wyrażać)oznaczadziśIoddawaćcośsłowami’
.
WznaczeniudrugimwyrażaćtoIokazaćswojeuczuciagestamiiza-
chowaniem’
,wtrzecim-Iprzedstawiaćcośzapomocąumownych
znaków’
,atakże,waspekcieniedokonanym,Iprzedstawiaćjakąś
treśćlubsens’(USJP).
Leksemywyrazić(wyrażać)orazwyrazwciąguwiekówzmie-
niałyswojeznaczenie.Wsemantycetegoostatniegozaobserwo-
waćmożnaprzedewszystkimczęściowągeneralizację,czyliroz-
szerzenieznaczenia
2
.Wnajdawniejszymokresiepolszczyznywyraz
znaczyłtosamo,coobraz-Ito,cowyrzezane,posąg’
;zaprzykład
podaćmożnaprzytaczanywSLfragmentpochodzącyz„Zabaw
PrzyjemnychiPożytecznych”-Takwwolirzemieślnikajestwyciąć
zkamieniapodłyposąg,leczwyrazgodnyludziczczenia.Następnieoba
leksemyzyskałyznaczenieogólniejsze-Iwizerunekfzyczny’
.Za
SLzacytowaćmożnaprzetłumaczonąprzezMarcinaPaszkow-
skiegow1611rokuKronikęGwagnina:OlgierdJagiełanadwszystkie
innesynymiłował,boonbardziejbyłojcupodobny,ijakbywyrazonego
wsobienosił.PrzesunięciedominantyznaczeniowejnaIwizerunek
psychiczny’iIwyobrażenie’nastąpiłopóźniej.FranciszekBohomo-
lecwXVIIIwiekupisał,żeidealiścinazwanisąodgreckiegosłowa
idea,znaczącegowyobrażeniealbowyraz.Leksemwyrazwznaczeniu
2Oprocesietym,takżewkontekścieleksemuwyraz,pisałaD.Buttler(1978).
