Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
6
CZĘŚĆPIERWSZA:Strunymuszli
niosącejpocieszenie,alestopniowozamieraiutwórkończysięfinałowympoka-
zemtematugłównego,przyczymjegorytmyiakcentyłamiąsiępodnaporem
żalu.
Potem[wpierwszejczęściISymfoniiBrahmsa]następujebardzopięknyłącznik
przygotowującywejściedrugiegotematu;patetycznediminuendo,którezaczy-
nasięzezłościąłiłagodnieje(przechodzącnadzwyczajszybkoprzezszereg
bardzoodległychtonacji)ażdoosiągnięciatonówgłębokiejczułościiwspół-
czuciał
4
Tovey,tooczywiste,dobrzewie,oczymmamówić:nieoLudwiguvan
Beethovenie,nieoJohannesieBrahmsieinieoToveyu,aleomuzyce.Jeśli
ktośmiałbysięznimspierać,toprzedmiotemsporubyłobynieto,oczym
onmówi,leczto,coonotymczymśmówi.WszaktonieBeethovenani
Toveysąpocieszani,triumfujący,pogrążeniwżałobieczyzłamanidojmującym
żalem.Takajestmuzyka.NieBrahmsaniToveysąpatetyczni,wściekli,czuli
czywspółczujący.Takajestmuzyka.
Ituwłaśniewykształconymuzykiidącywzapartefilozofmogązaraz
zgłosićswojeobiekcje,zktórychdwiepodnoszonesąnajczęściej.Popierwsze–
jakimcudemtewszystkieokreśleniaemocjimiałybyrzeczywiścieodnosićsię
domuzyki?Muzykazłamanażalem?Cóż,jeślitak,toczyżniepowinniśmy
pocieszyćbiedactwa,jaksugerowałpewienżartowniś?Kompozytormożetrium-
fować,apublicznośćmożesięrozzłościć.Aletriumfującairozzłoszczona
muzyka?SkorosymfoniaBeethovenajesttriumfująca,toczyżniepowinno
sięjejprzyznaćKrzyżaWiktoriialboskarcićzapyszałkowatość?Jeślisymfo-
niaBrahmsajestrozzłoszczona,toczyżniepowinnosięjejuspokoićalbo
schodzićjejzdrogi,dopókisięnieuspokoi?BezwątpieniaToveyniemógł
chciećprzypisaćtychwszystkichcechmuzyce.Tylkoczującebytymogąod-
czuwaćemocje.Azatem–pisząc,żemelodiajestzłamanażalem–musiał
miećnamyśli,żeBeethovenbyłzłamanyżalem,kiedyjąpisał,albożeon
sam,Tovey,byłzłamanyżalem,kiedyjąusłyszał.Kiedymówi,żetematy
uBrahmsasąrozzłoszczoneczytkliwe,musitobyćprzenośnysposób,żeby
powiedzieć,żetoBrahmsczułzłośćiczułość,kiedyjekomponował,lubżeon,
Tovey,czułzłośćlubczułość,kiedyichsłuchał.Jeślirzeczymająsiętak
wistocie,wróciliśmydopoczątku,mamybowiemdoczynieniazopisembio-
graficznymiautobiograficznym,codoktórychzgodziliśmysię,żesąniedo
4
DonaldFrancisTovey,EssaysinMusicalAnalysis,Vol.1,Symphonie,OxfordUniversityPress,
London1935,s.32i86.
