Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałIV:Triumfzasadynarodowej
75
wspólnotyżydowskiejjakoobcejipodkażdymwzględemwrogiejstroniepol-
skiej.DoupowszechnionegostereotypuPolaka-katolikastaralisiędodaćjeszcze
jednącechę:antysemity,bo-jakpisałksiądzJanCiemniewski-Polak,który
niejestantysemitą,nwchrześcijańskimznaczeniu,niemagłębszegorozumu
lubcharakteru,alboniemyśliiniemaobowiązkówwobecojczyznyijest
egoistą[ś].Niemaprawadomiananietylkodobregokatolika,alenawet
nazwydobregoPolaka[ś],niemożebyćdobrympatriotą”200.
NowoczesnyantysemityzmwGalicjirozwinąłsięzzbliżonymczasie,
cotendencjefilopolskiewśródtamtejszychŻydów,włonie-należydodać-
oburuchównarodowych:polskiegoiukraińskiego.ZdaniemJoshuyShanesa
częściowowynikałotozezwrotutychostatnichkuetnicyzmowi,częściowo
zaśzkampaniiekonomicznejprowadzonejprzezpolskieiukraińskieorgani-
zacjenacjonalistyczneprzeciwkożydowskimpośrednikomikarczmarzom201.
Trzebaprzytympamiętać,żerelacjeludugalicyjskiegoobunarodowości
zprowincjonalnąspołecznościążydowskąbyłyoddekadnaznaczoneurazami.
ChoćtylkokilkatysięcyŻydówdzierżawiłolubposiadałomajątkiziemskie
wprowincji202,chłopikojarzyliichprzedewszystkimzdworemiwyobrażali
sobiejakonprawąrękę”pana(wprzypadkuRusinów/Ukraińców-polskiego
pana)203.Upowszechnieniesięgospodarkipieniężnejzaostrzyłonapięcia,chłopi
bowiemdoświadczalinietylkojejpozytywnychprzejawów(jakhandel),lecz
równieżnegatywnych(jakzadłużenieuŻydów),pozatymnaareniehandlo-
wejbylizmuszenizŻydamikonkurować.Wrezultaciewspomnianiżydow-
scykarczmarzeipośrednicystalisięczarnymicharakteramiwzbiorowej
wyobraźnigalicyjskiegochłopstwa,aotym,jakpejoratywnestereotypynarosły
wokółnich,dajepojęcieliteraturapolska-np.utworyJózefaRogosza204-
iukraińska-choćbydumkiPantelejmonaKulisza205.Wzwiązkuzpowyższym
nacjonalizmpolskiiukraiński,operującantysemickimihasłamiwostatnich
dziesięcioleciachistnieniamonarchii,trafiałnawsigalicyjskiejnapodatny
200J.Ciemniewski,MyaŻydzi.Przyczynekdokwestiiżydowskiej,Lwów1898,s.152.
DyskusjęwokółasymilacjiŻydówprzedstawiaM.Śliwa,Obcyczyswoi.Zdyskusjinadkwestią
żydowskąwGalicjiuschyłkuXIXwieku,w:Galicyjskiedylematy...,s.19-29.
201J.Shanes,Tworzeniesięnarodu...,s.168.
202EmancypacjaŻydówwAustro-Węgrzechpociągnęłazasobąlegalizacjęposiadaniaprzez
nichmajątkówziemskich.ZagadnienieteomawiaT.Gąsowski,From„Austeria”totheManor.Jewish
LandownersinAutonomousGalicia,przeł.A.Orla-Bukowska,nPolin”12,1999,s.120-136.
203Zagadnienietorozwijam.in.J.-P.Himka,DimensionsofaTriangle...,s.29-30;tegoż,
GalicianVillagers...,s.148-149,151,154-159.
204Por.M.Domagalska,DiabolicalInstigation.GalicianHellofJózefRogosz,w:Galician
Polyphony.PlacesandVoices,red.A.Molisak,J.Wierzejska,Warszawa2015,s.312-322.
205Por.G.G.Grabowicz,TeJewishTemeinNineteenthandEarlyTwentieth-Century
UkrainianLiterature,w:Ukrainian-JewishRelationsinHistoricalPerspective,red.P.J.Potichnyj,
H.Aster,Edmonton1990,s.327-342.
