Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.nCień”:ironiaiodbicie,ironiaiprawda
29
prostota,dowcip,delikatnakpina,pokpiwaniezwłasnejoso-
by,pomniejszanieswoichzasług”43.Coistotne,ethosbywało
teżsynonimemprawdomówności
44
.TymsamymSokratej-
skiezwiązanieironiizpostawąposzukiwaniaprawdy(atym
samym-demaskacjifałszu,iluzji)radykalniezmieniłopole
kojarzonychzniąznaczeń,wpisującjąwkrągwartościetycz-
nychiprzyczyniającsiędoukształtowanianetosuironisty”
,
którykorzystajączprawamoralnegoosądurzeczywistości,
poddawałmutakżewłasnąosobę.Jakwidać,charakterystycz-
nydlaironiiruchznaczeń,dlaktóregoniezbędnajestobec-
nośćconajmniejdwóchperspektyw,nieominąłijejsamej.
Równieżdlaironiitraktowanejjakonwyraz”
,awięczlite-
raturoznawczegopunktuwidzenia,zwłaszczawjejodmianie
retorycznej,konstytutywnajestambiwalencja,uobecniająca
sięjakopodwójnośćdwusemantycznychplanów:dosłow-
nego(mylnego)iprzenośnego/figuratywnego(właściwego,
prawdziwego,faktycznego,intencjonalnego)
45
orazwystępu-
jącemiędzyniminapięcie,skutkującezmianą.Konieczność
zanegowaniatego,cojawneiodkryciatego,cozasłonięte,
pokazujejejkolejnąważnącechę-mechanizmopisywany
jakoodwracanieznaczeń.nPodwójność”ironiijakozjawiska
łatwodostrzecrównieżwkoncepcjiujęciajejjakonprzy-
wołaniaechem”
46
(ncudzegogłosu”-izdezawuowaniago).
Opartanagrzeznaczeńironiajakosytuacjakomunikacyjna
zakładateżistnieniedwuperspektyw:nadawcyiodbiorcy,
kuktóremuskierowanyjestprzekaz,orazzaproszeniedo
podjęciawysiłkuwspółpracywrozszyfrowywaniusensów.
Wśróduczestnikówironicznejgrymożnawyróżnićdwie
strony:zjednejironistę(isytuującychsiępojegostronie
43Tamże,s.64.
44Por
.tamże,s.45.
45
Trzebazaznaczyć,iżtoklasyczneujęciebywapoddawanerozmaitym
rewizjom,przewartościowaniomczydoprecyzowaniom-zob.naprzykład
B.Allemann,dz.cyt.,s.17-42czyD.Sperber,D.Wilson,Ironiaarozróżnie-
nie…,dz.cyt.,s.75-108.
46Por
.D.Sperber,D.Wilson,dz.cyt.,s.91-98.
