Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
47
zapoczątkowałwykorzystywaniepolitykitworzenianowychmiejscpracy,tj.
zarównojakosposobuukryciaprzedzagranicznymiobserwatoramiwydatków
wojskowych,jakimetodyjednoczeniaNiemcówwokółzbrojeń.
Wkategoriachściślegospodarczychgłównymicelaminiemieckiegonacjona-
lizmuodczasówplanuDawesazroku1924niebyłynowemiejscapracy,aleza-
kwestionowanieniemieckichzobowiązańzagranicznych,najpierwreparacyj-
nych,apóźniejtychzwiązanychzzagranicznymikredytamizaciąganymiod
wczesnychlat20.Doroku1932,jakwidzieliśmy,logikanakazywałaprzymus
trzymaniasięStanówZjednoczonych.PlanYoungaoferowałprzynajmniejzre-
dukowaneratyroczne,apozatymtylkopresjazestronyStanówZjednoczonych
dawałajakieśperspektywykońcowejlikwidacjireparacji.Wtensposóbskrajni
nacjonaliścipozostawaliwmniejszości,awypełnianiezobowiązańbyłozasadą
prowadzeniarealnejpolityki.Jednaknajesieni1932rokusytuacjabyłajużcał-
kieminna.Wlipcu1932rokunaodbywającejsięwLozanniekonferencjidoty-
czącejreparacjiWielkaBrytaniaiFrancjazgodziłysięnaporozumienie,którede
factodoprowadziłodozakończenianiemieckichpłatnościreparacyjnych99.Zna-
czącejest,że,wbrewwoliAmerykanów,krajetezrobiłytopoprzezpowiązanie
ostatecznejlikwidacjiwszystkichniemieckichzobowiązańzumorzeniemwojen-
nychdługów,jakiesamebyływinneStanomZjednoczonym.WielkaBrytania
dokonałaostatniejpłatnościswojegoamerykańskiegodługuwojennegowgrud-
niu1932roku,aitakdopieropoproteście,zaśFrancja,Belgia,Polska,Estonia
iWęgrypoprostuwogóleniezapłaciły.PremierEduardHerriot,którybronił
honorowaniafrancuskichzobowiązań,poniósłwparlamenciesromotnąporaż-
kę.AmerykaniebyłajużdłużejzdolnapilnowaćEuropy,cozkoleimiałodrama-
tycznekonsekwencjedlaniemieckiejstrategii.
Wstyczniu1933rokuNiemcywciążbyliwinnizagranicznymwierzycielom
19mldmarek,zczego10,3mldztytułudługoterminowychobligacji,a4,1mld
–krótkoterminowychpożyczekudzielonychwramachStandstillAgree-
ment100.Przynajmniej8,3mldmarekbyłodługiemwobecStanówZjednoczo-
nych,dotychczasnajwiększegowierzyciela.Towynikającejeszczezporozu-
mieniazawartegowroku1924obciążeniedłużnezagrażałoniemieckiemu
standardowiżycianiemniejpoważnieniżreparacje,którewłaśniespadły
zporządkudziennego.CelemobsługiswoichdługówNiemcymusiałytransfe-
rowaćzagranicęodsetkiikapitałwwysokościogółemokoło1mldmarek
rocznie,przyczym,zważywszyniedostępnośćnowegokredytu,wlatach30.
wodróżnieniuodlat20.Niemcystawaływobliczuperspektywyprzymusu
dokonywaniautransferówrealnych”
.Niemogłypoprostunowymipożyczkami
spłacaćswoichkredytodawców.Jeśliwięcmiałyobsługiwaćswojedługi,eks-
portmusiałbyprzewyższyćimportoconajmniej1mldmarek,atooznaczało-
byistotnyspadekpoziomużycia.Aprzytympoodpadnięciureparacjiniemal
połowaniemieckichobciążeńpłatniczychwynikającychzobsługidługuszłaby
Boppard1978,s.179-85.
99Heyde,DasEnde,s.408-55,orazClavin,Failure,s.30-59.
100C.R.S.Harris,Germany’sForeignIndebtedness,Oxford1935.
