Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
48
Wstęp
dojednegokraju,tj.doStanówZjednoczonych.GdyNiemcypotrzebowały
jeszczeamerykańskiejprotekcjiprzyzmuszaniuWielkiejBrytaniiiFrancjido
umorzeniareparacji,winteresieBerlinabyławspółpracazWaszyngtonem,na-
wetjeśliciężaramerykańskichwierzytelnościbyłduży,aszansananowekre-
dytyniewielka.Podotyczącymreparacjiporozumieniulozańskim,zWielką
BrytaniąiFrancjąbędącymiwostrymsporzezeStanamiZjednoczonymi
wkwestiiichdługówwojennych,tenprzymuswyparował.Takżewprzypadku
niedokonaniapłatnościNiemcyniemusiałysięzbytniobaćamerykańskich
sankcjihandlowych,gdyżbilanstransatlantyckichtransakcjibyłdlanich
ogromnieniekorzystny.Podtymwzględemamerykańskiewysiłkizmierzające
dostabilizacjisytuacjiwEuropiebyłyzesobągruntowniesprzeczne101.Ame-
rykańskiecła,przekraczające44%izwiększającepraktyczniewkażdymobsza-
rzeprodukcjiamerykańskąprzewagękonkurencyjną,utrudniły,oilenieunie-
możliwiły,dłużnikomAmerykispłatęichdługów,nawetgdybychcieli.Kiedy
reparacjezostałycofnięte,tasprzecznośćwsercuamerykańskiejzagranicznej
politykigospodarczejdostarczyłaniemieckimnacjonalistomgotowejwy-
mówkidoodmowyspłat.Oczywiścieniebyłtojedynymożliwywniosek,któ-
rymożnabyłowyciągnąćzniemieckiejsytuacjiiniebyłosięskazanymna
agresywnąjednostronnośćirezygnacjęzobsługidługu.Wlatach20.Strese-
mannusiłowałzmienićNiemcywczołowegoobrońcęwielostronnego,swo-
bodnegohandlu,któratoliniabyłaentuzjastyczniewspieranaprzynamniej
przeztezorientowanenaeksportgałęzieprzemysłu102.Wkońcuprzecież
wczasachprosperityNiemcybyłyjednymznajwięcejhandlującychnarodów,
zeksportemdocierającymdodosłowniekażdegozakątkaglobu.Wlatach
1932i1933byłyjużnawetprowadzonewstępnenegocjacjewsprawieorgani-
zacjiŚwiatowejKonferencjiGospodarczej,któramiałasięodbyćwLondynie
iktórejgłównymtematembyłybycła103.Niemcymiaływięcciągleszanseza-
istnieniajakopozytywnasiłanarzeczraczejliberalizacjiniżnacjonalistycznej
dezintegracji.Jednakdoroku1932głosypopierająceliberalizmzagłuszyłhała-
śliwyzgiełkgospodarczegonacjonalizmu.Wistociezważywszyrozkładsyste-
mustandarduzłota,nawetNiemieckiemuStowarzyszeniuPrzemysłowemu
trudnobyłoutrzymaćkonsensuscodokwestiiwielostronnego,swobodnego
handlu.ItuznowubyłyprezesReichsbanku,HjalmarSchacht,byłtym,który
poprowadziłnacjonalistycznąszarżę.Wkońcu1931rokuprzedstawiłkilku
101ByłototakżewyraźnymwnioskiemzesprawozdaniaLaytonanatematsytuacjiNiemiecwsierp-
niu1931roku;patrzWinkler,Weimar,s.420.
102Rezultatemraczejniżumyślnymcelemdecyzjioniskichcłachbyłagresywnypatpomiędzyrol-
nictwemieksportującymprzemysłem,którymógłzostaćrozwiązanyjedyniepoprzezszeregproble-
matycznych,krótkoterminowychkroków.Wichwynikumimowszystkoutrzymanoniskiecłaprzy-
najmniejdo1929roku;patrzR.M.Spaulding,OsthandelundOstpolitik:GermanForeignTradePoli-
ciesinEasternEuropefromBismarcktoAdenauer,Providence,RI1997,s.123-37.D.Stegmann,Deut-
scheZoll-undHandelspolitik1924/5-1929,wH.Momrasen,D.PetzinaiD.Weisbrod(red.),Indu-
striellesSystemundpolitischeEntwicklunginderWeimarerRepublik,Düsseldorf1977,II,s.499-513.
103Clavin,Failure,s.61-80.
