Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
W.Noszczyk(red.),Chirurgiatętniciżyłobwodowych.Tom1,Warszawa2006
ISBN978-83-200-3252-9,©byWydawnictwoLekarskiePZWL2007
10
Zagadnieniaogólne
R.Carrea,M.MolinsiG.MurphyzBuenosAires
wycięlizwężonyfragmenttętnicyszyjnejwewnętrz-
nejizespolilijąztętnicąszyjnązewnętrzną,dokonu-
jącporazpierwszykorekcjiniedrożnejtętnicyszyjnej
[33].DwalatapóźniejM.DeBakeywykonałpierw-
szątrombendarteriektomiętętnicyszyjnej.W1956ro-
kuC.LyoüsiG.Galbraithuchoregozniedrożnością
tętnicyszyjnejwspólnejwykonalipomostpodoboj-
czykowo-szyjny[56].Podkonieclatpięćdziesiątych
rozpoczętorutynoweleczeniechirurgicznechorych
zzaburzeniamiukrwieniamózguzpowoduchorób
tętnicszyjnych.
Wroku1862ukazałasiępierwszapracaparyskie-
golekarzaMauriceRaynauda(1834–1881)osyme-
trycznejsuchejzgorzelikończyngórnych,powstałej
bezzaczopowaniatętnic.W12latpóźniejRaynaud
przyznał,żeokreśleniechorobyjakonzgorzelsamo-
istna”niejestsłuszne,gdyżzgorzelkończynniejest
stałymiistotnymobjawemchoroby[wg57].Przy-
puszczał,żepierwotnezmianywystępująwośrod-
kachrdzeniakręgowegoodpowiedzialnychzaczyn-
nośćnaczynioruchowąnerwówwspółczulnych.
W1836rokuangielskilekarzRichardBright
(1779–1858)zwróciłuwagęnazwiązekmiędzynad-
ciśnieniemtętniczymachorobaminerek.Sześćdzie-
siątlatpóźniejRobertTigerstedt(1853–1923)iGu-
stawBergmann(1878–1955)odkryliwnercekrólika
substancjęwpływającąnapodwyższenieciśnienia,
którąnazwalireniną.Chirurgiczneleczenienadciś-
nienianerkopochodnegozapoczątkowałjednakdo-
pierow1937rokuAmerykaninAllanButtler,który
choremuznadciśnieniemusunąłmarskąnerkę,uzy-
skującpomyślnywynik[6].Patomechanizmnadciś-
nienianaczyniowo-nerkowegoniebyłwówczasjesz-
czedokładniepoznanyizpowodueuforiizwiązanej
zwprowadzeniemnowejmetodyleczeniachirurdzy
zbytczęstodecydowalisięnausunięcienerki.
W1952rokuNormanE.FreemanzSanFrancisco
wykonałudrożnienieaortybrzusznejiobutętnicner-
kowychuchoregoznadciśnieniem.Pooperacji
stwierdziłznaczneobniżenieciśnienia[58].Byłato
pierwszaoperacjaodtwórczatętnicnerkowychipo-
łożyłakresniepotrzebnymczęstonefrektomiom.
Licznemodyfikacjeoperacji,proponowanewlatach
następnych,miałytensamcel:przywróceniezredu-
kowanegoprzepływuprzeztętnicęnerkową.
Stosowanemetodychirurgicznegoleczeniazwężeń
iniedrożnościtętnicniezawszeprzynosiłyzadowala-
jącewyniki.Rozległośćzabiegównaprawczychoraz
różnorodnepowikłaniaśród-ipooperacyjnestanowi-
łypoważnyproblem,zwłaszczadlachorychobarczo-
nychdużymryzykiemoperacyjnym.Rozwójprzez-
skórnejangioplastykidałszansęleczeniawłaśnie
tychchorych.W1964rokuAmerykanieCh.Dotter
iP.Judkinswykonaliprzezskórnąwewnątrznaczy-
niowąplastykętętnicyudoweju82-letniejkobiety,
którejgroziłaamputacjakończynyzpowoduzaawan-
sowanychzmianmiażdżycowych[59].Autorzyza-
proponowalirównieżpozostawianiewświetletętnicy
wspornika,nktórymógłbyzapewnićutrzymaniedo-
statecznegoprzekrojunaczynia,ażdozakończenia
naturalnegoprocesuwłóknieniaiodbudowyśród-
błonka”.Odtejporymetodaprzezskórnegoposzerza-
niatętnicstalebyłaudoskonalana.Żywiołowyrozwój
iszerokierozpowszechnienieprzezskórnejplastyki
tętnicumożliwił–wprowadzonyw1974rokuprzez
A.GrüntzigaiW.HopffazZurichu–giętki,dwu-
kanałowycewnikzcylindrycznymbalonem[60].
CewniktenudoskonalonyprzezF.Olbertastosowany
jestdodzisiaj.
Wprowadzenieprzezskórnegowewnątrznaczynio-
wegorozszerzaniatętnicstworzyłomożliwośćza-
równoembolizacjitętnic,jakimiejscowegoleczenia
trombolitycznego.Zapionieraprzezskórnejcewniko-
wejembolizacjiuznanyzostałDoppman,któryroz-
począłw1968rokuembolizacjęnaczyniakówrdze-
niakręgowego.SześćlatpóźniejCharlesT.Dotter
iwspółpracownicyopisalimetodęwstrzykiwaniama-
łychdawekstreptokinazybezpośredniowskrzeplinę
[61].W1993rokuS.Yusufiwspółpracownicy
przedstawilimetodępulsacyjnegodawkowaniatkan-
kowegoaktywatoraplazminogenuuchorychzniedo-
krwieniemkończyndolnych[62].
Odwielulatczynionesąpróbyzastosowaniadole-
czenianiedrożnościizwężeńtętnicpromienilasera
iróżnegorodzajumechanicznychnożyiwiertarek.
W1963rokuP.E.McGuffiD.Buschnelljako
pierwsiużylilaseradousunięciablaszekmiażdżyco-
wychzaortypobranejzezwłok[63].Piętnaścielat
późniejD.Choywykonałlaseremargonowymkanał
wusuniętymztętnicymaterialezatorowym[64].
W1983rokuR.Ginsburgiwspółpracownicyzpo-
wodzeniemudrożnilipromieniamilaseratętnicęudo-
wąpowierzchownąuchorego,któremugroziłaampu-
tacjakończyny.Jednymzpierwszychurządzeńdo
mechanicznegoudrażnianiatętnicbyłnóżobrotowy
doaterektomii,opracowanyizastosowanyprzezJ.
Simpsonaw1985roku[65].W1987rokuK.Kensey
przedstawiłszybkoobrotowycewnik,którymudrożnił
tętnicęudowąpowierzchownąudziesięciuchorych
[66].DwalatapóźniejMarkH.WholeyiChesterR.
JarmolowskizPittsburghaużylinowego,wolnoobro-
towegocewnika,który–podobniejaknóżSimpsona
–podczasudrażnianiatętnicyusuwapozanaczynie
fragmentyblaszekmiażdżycowychdziękizastosowa-
niuspecjalnegosystemuaspiracyjnego[67].
WlatachosiemdziesiątychXXwiekupowrócono
dopomysłuDotterapozostawianiawświetleudroż-
nionejtętnicywspornika–stentu.Wnastępnychla-
tachzastosowanodwarodzajestentów:samorozprę-
żalne,wprowadzanedotętnicynaprzystosowanym
dotegoceluprowadniku,orazsamouwalniającesię
zcewnikazakończonegobalonikiem[68].
W1986rokuA.Balkoiwsp.zaprezentowalime-
todęumieszczaniapoliuretanowejprotezywświetle
aortyowieczdostępuprzeztętnicęudową[69].Czte-
