Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
W.Kozubski(red.),P.Liberski(red.),Chorobyukładunerwowego,Warszawa2003
ISBN83-200-2972-4,©byWydawnictwoLekarskiePZWL2004
Bakteryjnezapalenieoponiinnezakażeniabakteryjne
17
Inneetiologiesąznacznierzadsze,alewwyniku
urazówgłowyizakażeniaszpitalnegomożnaizolo-
waćtakżeinnedrobnoustroje.Ostatniopodkreślasię
udziałBorreliaburgdorferiwetiologiibakteryjnego
zapaleniaoponitowpoczątkowymnawetokresie
chorobyzLyme(erythemamigrans).
Wkażdymprzypadkubakteryjnegozapalenia
opondecydująceznaczeniemaszybkiezastosowanie
skutecznegoleczeniaprzeciwbakteryjnego.Ztego
względubardzoistotnejestprecyzyjnerozpoznanie
czynnikaetiologicznego,ponieważtylkowówczas
możliwejestprawidłoweiskuteczneleczenieprzy-
czynowe,atakżezapobieganiekolejnymzakażeniom
wotoczeniuprzezszczepienialubprofilaktycznesto-
sowanieantybiotyków.Jednakaninapodstawieobra-
zuklinicznego,anibadaniaprzedmiotowegoniejest
możliwestwierdzenie,jakiczynnikchorobotwórczy
wywołałbakteryjnezapalenieopon.Ponieważczas
odgrywawtychprzypadkachdecydującąrolęcodo
rokowaniabezpośredniegoiodległego,konieczne
jestzastosowanietakichmetoddiagnostycznych,któ-
rewkrótkimczasiepozwoląnaprecyzyjneokreśle-
nierodzajudrobnoustrojuchorobotwórczego.
Niektóredrobnoustrojewywołującebakteryjneza-
palenieoponsąszczególnieniebezpieczne,zarówno
dlaosobyzakażonej,jakinajbliższegootoczenia.
Drobnoustrojetenajczęściejprzenosząsiędrogąkro-
pelkową,wywołujączachorowaniaendemicznelub
epidemiczne.Wnajwiększymstopniudotyczytoza-
każeńwywołanychprzezNlmeningitidisiHiblNaj-
bardziejnarażenisączłonkowierodziniosobybli-
skiezamieszkującewspólniezosobązakażoną,
młodszedzieciprzebywającewtymsamymośrodku
dziennejopieki,atakżepersonelmedyczny.Osoby,
którespełniająkryteriabliskiegokontaktu,powinny
otrzymaćprofilaktycznieantybiotyki,ajeślijestto
wskazane,równieższczepieniaochronne.
Wcelurealizacjitychdziałań,zgodniezrekomen-
dacjamiUniiEuropejskiej,w1997r.decyzjąMi-
nistraZdrowiaiOpiekiSpołecznejwCentralnymLa-
boratoriumSurowiciSzczepionekwWarszawiepo-
wołanyzostałKrajowyOśrodekReferencyjnyds.
DiagnostykiBakteryjnychZakażeńOśrodkowego
UkładuNerwowego.
Neuropatologiaipatogeneza
Bakteryjnezapalenieoponjestzawszewtórne
wstosunkudoobecnościbakteriiwekrwi(bakterie-
mia),wodległychogniskachzapalnych(np.czyraki,
zapalenieokołozębowe)lubwnosogardzieli,nato-
miastsampatomechanizminwazjiprzestrzenipodpa-
jęczynówkowejjestsłabopoznany.Makroskopowo
mózgjestpokrytyropnymwysiękiemzapalnymko-
lorubiaławego,żółtegolubzielonego,złożonym
główniezgranulocytówobojętnochłonnych,który
gromadzisięnasklepistości,napodstawieiwzbior-
nikachpajęczynówki(np.wzbiornikumostowo-
-móżdżkowym)orazpenetrujewzdłużnaczyńtzw.
przestrzeniamiVirchowa–Robinawobrębparenchy-
mymózgu.Zarównowkomórkachnacieku,jakipoza-
komórkowoobserwujesiębakterie.Wciągu24–72h
następujeinfiltracjaściannaczyńprzezgranulocyty
zpowstawaniemmartwicy.Naciekizapalneimartwi-
ceścianynaczyńsąodpowiedzialnezaobjawyogni-
skowewystępującewprzebieguropnegozapalenia
opon.Pookołotygodniuwnaciekuwoponachza-
czynajądominowaćmakrofagipochodzącezhistio-
cytówopon.Wciągudrugiegotygodniatrwaniacho-
robynaciekjestdośćwyraźniedwuwarstwowy
–warstwagłębokawobrębieoponymiękkiej(pia)
składasięzmakrofagów,limfocytówikomórekpla-
zmatycznych,natomiastwarstwapowierzchowna
przylegającadooponypajęczejjestutworzonazgra-
nulocytówobojętnochłonnychifibryny.Wsąsiadują-
cychobszarachmózgowiaobserwujesięcechy
obrzękumózgu,glejozęwłóknistąiproliferacjęmi-
krogleju.Naciekropnypenetrującdowyściółkiko-
mórpowodujeobrzmienieispłaszczeniekomórek
wyściółki,ogniskoweichzłuszczanieorazzajęcie
splotunaczyniówkowego.Wbakteryjnymzapaleniu
oponwywołanymprzezpneumokokiobserwujesię
krwotocznezapaleniewyściółki.Naciekaniewodo-
ciągumózguiczwartejkomorywywołujewodogło-
wielubnawetropogłowie(pyocephalus).
Ropnezapalenieoponunoworodkówcharaktery-
zujesięniecoodmiennymobrazemzdominującym
zapaleniemnaczyńzarównomałychtętnic,jakiżył.
Całkowitezamknięcieżyłprzezskrzeplinyjestodpo-
wiedzialnezatworzenieogniskmartwicykrwotocz-
nejwkorze,taktypowychdlazapaleniamózgu
wtymwieku.
Objawykliniczne
Dlacelówdydaktycznychobjawybakteryjnegozapa-
leniaoponzostanąpodzielonenatespotykane
unoworodkówidzieciorazudorosłych.
Przebiegbakteryjnegozapaleniaoponuma-
łychdziecimożebyćpodostry–objawyoponowe,
sztywnośćkarkuisennośćewoluująwciągukilku
dniisązwyklepoprzedzonebanalnąinfekcjąkata-
ralną,lubgwałtowny–dzieckozostajeprzyjętedo
szpitalajużzpełnoobjawowymzespołemopono-
wymorazzaburzeniamiświadomości.Początkowe
objawychorobytogorączka(u80%chorych;hipo-
termiajestzłymobjawemrokowniczym),bóległo-
wy,senność(ponad30%)lub,odwrotnie,pobudze-
nie,nudnościiwymioty(niekiedynagłe,nchlustają-
ce”),fotofobia,sztywnośćkarkuiobjawyoponowe.
Krzyk(płacz)dziecizbakteryjnymzapaleniemopon
jestsłabyiowysokimtonie;powłokisąszare,sina-
welubblade;dzieciniereagująnaobecnośćrodzi-
cówlubinnebodźcesocjalne.
