Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WiesławAndrukowicz:Chowanna–wdwusetnąrocznicę...
11
Antynomianieznajdujerozwiązaniawsyntezie,alewmechanizmieoscylacji,
chwiejnejrównowagi,wzajemnienasiebieoddziałującikorzystającznżycio-
dajnościpogranicza”.Wszystkieprzeciwieństwa,nieustanniesięodradzające,
sącorazlepiejrozumianewswejodrębności,jednocześniepojawiająsięlepsze
próbyichpogodzenia.Tesamekonfliktyniesąjużtakiesame,boniesąre-
prezentowaneprzezwrogów,aleprzezpartnerówwgrze,wktórejstawkąjest
rzeczywistość.Konfliktysąrozwiązywanenierewolucyjnie,aleewolucyjnie,
wciągłym,odnowapodejmowanymzadaniukojarzeniasprzeczności,wcoraz
lepszymdostrzeganiuwieloznacznościorazzłożonościbytuimyśli,jakrównież
wzajemnychzwiązków.
WujęciuTrentowskiegokażdakoncepcjabytu,każdypunktwidzeniajestnpół-
prawdą”,dopierowróżnojednitego,coprzeciwstawne(rzadkodotyczytotylko
jednejantynomii),stajesięnżywąprawdąwszechstronną”,któraniejest,oczy-
wiście,prawdąabsolutną,alejedynieprawdąwdrodzedoabsolutu.Jesttozatem
nietyledialektykanzniesienia”(Aufhebung),iledialektykanznoszenia”drama-
tycznegonapięciamiędzybytemamyślą,dialektykatrudnegobalansowaniana
krawędzijednościiróżnicy.OileHegelreprezentowałstanowiskoabsolutnego
monizmubytuimyśli,otyleTrentowskistworzyłoryginalnąkoncepcjęnmoni-
zmupluralistycznego”,nwzględniebezwzględnegorealo-idealizmu”,łączącego
nbezwzględnąjednię”zenwzględnąróżnią”.Stądróżnojedniastajenadnjednią”
inróżnią”,aleowonnad”nieoznaczabynajmniej,żejestpozanimi.Stanowijedy-
nąwswoimrodzajurzeczywistośćbytu-myśli.Myśljestnietylkozaprzeczeniem
bytu(pojęciemlogicznym),alerównieżbiegunemtaksamoistotnymjakbyt.
Różnojednięstawaniasiębytu-myśliTrentowskinazywałnżywąsyntezą”
lubnżywostanem”,będącyminieustannąwswoimnatężeniuprzejśćinapięciu
biegunówoscylacjąbytuimyśli,wktórejbytprzechodziwmyśl,amyślprze-
chodziwbyt.Dlategonżywostan”jestrzeczywistością,którejniemożnazaprze-
czyć(zawierabowiemtwierdzenieiprzeczenie,azaprzeczyćmożemyjedynie
sambyt3).nŻywostan”zatemjakoróżnojedniabytuimyśliświadczynajdobit-
niejopionierskimwkładzieTrentowskiegodofilozofiiipedagogiki.Towłaśnie
różnojedniapozwalamupatrzećniezpozycjijakiegośmetarozumustruktury-
zującegocałość,leczzpozycjidynamicznegosplotukrzyżującychsięprzejść
międzyodmiennymiformamirozumu,bezdochodzeniadopełnejsyntezy.Wten
sposóbwujęciuTrentowskiegorangabezapelacyjnegorozumuHeglaspadado
pozycjipartnerawgrze(mającejoczywiściewielepoziomów)zmysłów,uczuć
iintuicji.
3WedługHeglamyślbyłarzeczywistością,arzeczywistośćmyślą.Dlategorozróżnianienato,
cozewnętrzne,ito,cowewnętrzne,jestuniegobezprzedmiotowe,gdyżtowłaśniemyśluczynił
pierwotnąwstosunkudobytu,będącegojejwytworem.Istotąbytuimyślibyłotosamoogólne
pojęcie,jegozrozumieniezaśoznaczałojednocześniezrozumienieświatarealnego.UTrentow-
skiegoaniogólnaistotaniesprowadzałasiędojednostkowegoistnienia,aniodwrotnie-jego
różnojednianietyleznosiłaprzeciwieństwa,cobezwzględnąsprzecznośćmiędzyistotą(którą
nazywałnstnieniem”)aistnieniem,którątoformułęróżnojedninazywałnistnostnieniem”.
