Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Artykuły–Pojmowaniemodalności
Wstęp
Potrzebapodjęciarozważańnadmodalnymiaspektamiedukacjiipedagogiki
wyrastazosiągnięćwspółczesnejnauki,zakresuitempaprzemiancywilizacyj-
nych,atakżewynikającychznichwymagaństawianychwzględemjednostek
ispołeczeństw.Otaczającąnasrzeczywistość,atakżenassamychcechujem.in.
zmienność,narastającazłożonośćiróżnorodność.Rezultatemtychprocesów,
opisanychwwieluopracowaniach,sąlicznezagrożenia,m.in.wsferzeświado-
mościczłowieka.Modalnośćjestcechątejrzeczywistościicechąodzwierciedla-
jącegojąjęzyka,cechątzw.zdańmodalnych.OdczasówArystotelesaiTeofrasta,
twórcówlogicznychpodstawrozwojumyśliomodalnościwpostacisylogisty-
kizdańmodalnych,uwagafilozofówkoncentrowałasięgłównienalogicznych
ijęzykowych,adotegotylkoniektórychaspektachmodalności.Zdaniapytajne
irozkazujące-takwszechobecnewjęzyku-jakozdaniamodalnezostaływy-
odrębnioneipoważniepotraktowanedopierowXXwieku,awówczaswłączo-
nedologikmodalnych.Rewolucyjnąnowościąwpóźnymśredniowieczubyło
wprowadzenieprzezPseudoDunsaSzkotafunktorówoznaczającychniestan
rzeczy,alestanumysłuiwoliwypowiadającegozdanie(Bocheński,1938,
s.l0l).Niebywałyrozkwitlogiki,azwłaszczalogikmodalnych,pozostający
wścisłymzwiązkuzrozwojemnaukmatematycznychilogikwielowartościo-
wych,nastąpiłwdrugiejpołowieXXwieku1.Wtymczasiebujnierozwijałasię
takżeteoriakomunikacji,językoznawstwoorazsocjo-ipsycholingwistyka.
Nauka,wzbogacającidoskonalącjęzyk,atakżewiedzęojęzyku,stosuje
ioferujenarzędziaopisuwyjaśnień,przewidywańorazinterpretacjizmiennej
ipłynnejrzeczywistości,ułatwiającjejrozumienieiprzekształcanie.Modal-
nośćpostrzeganawkontekścieszerokorozumianejlogiki(semantyka,logika
wąskopojmowana,metodologia),filozofii,atakżesocjo-ipsycholingwistyki
orazprzyrodoznawstwamożeodgrywaćniezwykleważnąrolęwewspółczesnej
iprzyszłejedukacji:może-jaktoująłwodniesieniudofilozofiianalitycznej
J.M.Bocheński(1993,s.48)-przyczyniaćsiędozachowaniaipielęgno-
waniarozumuludzkiego,zapobiegającnajwiększemuniebezpieczeństwu,
którenamdzisiajgrozi-odwracaniasięczłowiekaodrozumu2.Rozpoznanie
modalnościprocesówedukacjiijęzykatychprocesówmożeprzyczynićsiędo
pogłębieniarozumieniaichwielowymiarowegoizłożonegocharakteru,może
zatemspowodowaćwzbogacenietreścijednejzpodstawowychfunkcjinaukhu-
manistycznych.Alenietylko.Wyłonionezbadańnadmodalnościąteoriemogą
1Zob.m.in.Hintikka,1992.
2Wzwiązkuzrozpatrywaniemzagadnieńedukacjiipedagogikiwkontekścieproblematyki
modalnościnauwagęzasługujetakżeinnawypowiedźJ.M.BocheńskiegoO.P.,zroku1938,do-
tyczącastosunkulogikwielowartościowychilogikmodalnychdoteologii:n[...]nowoczesnyprąd
kuuściśleniuteologiikatolickiejbędziemusiałwywołaćzajęciesięlogikązdańmodalnychze
stronyteolog6w”(Bocheński,1938,s.13).Sądzę,iżtymżewskazaniemmożnaobjąćsytuację
istniejącąwwieluinnychdziedzinachwiedzy,wtymwiedzypedagogicznej.
