Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WojciechKojs:Modalneaspektyedukacjiipedagogiki
25
ułatwićkonstruowanieidekonstruowaniecałościowychobrazówprzeszłej,za-
stanejimożliwejrzeczywistości.Mogąwięcwpływaćnakształtowanienowego
obliczaedukacjiipedagogiki.
Pojmowaniemodalnościitreściedukacji–
J.Perzanowskiegotaksonomiamodalności
Pojęciemodalnościodnosisiędowyrażeń,zapomocąktórychwskazujemy
sposób,wjakistwierdzamyfaktylubwyrażamystosunekdotego,costanowi
treśćnaszejwypowiedzi.Stosunektenwyrażanyjestgłówniepoprzeztrybycza-
sownika,partykuły,niektóreprzysłówkiiutartezwroty.Stwierdzaćmożemynp.
apodyktycznie(jestrzecząkonieczną,by...),problematycznie(możliwe,że...).
Stosunkizachodzącepomiędzyosobąaotoczeniemmogąmiećcharakterspra-
wozdawczy,pytający,pragnącylubnakazujący,mogąbyćwyrażonewzdaniach
oznajmujących,pytających,optatywnychirozkazujących.Zdaniaoznajmujące
mogąbyćwypowiedzianezróżnymstopniemprzekonania,toteżmogąoznaczać
przypuszczenie,powątpiewanieipewnośćosobyjeformułującej(Ajdukie-
wicz,1965).
Wwyrażeniachujmującychstosunekjednostkidorzeczywistościpodstawo-
wymelementemjestsamajednostka(osoba).Wzależnościodtego,costanowi
drugielementtakiegostosunku,używasięwwypowiedzimodalnejokreślonego
funktoramodalnego.Wwypowiedziachdotyczących:(1)stosunkudopoznania
ijegorezultatówmogąbyćużytefunktoryepistemiczne,takiejak:wiem,że...;
sądzę,że...;jestemprzekonany,że...;umiem...;potrafięł;przypuszczam,że...;
wierzę,że...;wątpię,że...,(2)stosunkuemocjonalnegodoosób,rzeczy,zdarzeń
mogąbyćużytefunktorytakie,jak:jestemszczęśliwy,że...;cieszęsię,że...;przy-
kromi,że...;obawiamsię,że...;ciężkomi,ponieważ...,(3)stosunkudonorm
mogąbyćzastosowanefunktorytakie,jak:muszę...;powinienem...;jestkoniecz-
ne,aby...;należy...;trzeba...;jestsłuszne,aby...;warto,by...;dobrze...;źle..,(4)
wyrażeniawoliipragnieńużywasięfunktorówtakich,jak:żądam,aby...;pra-
gnę,aby...;chcę,aby...;życzęsobie,aby...;lubię...(Nowakowska,1979).
Wyrażeniestosunkudorzeczywistościmożedotyczyćjednostekigrupspo-
łecznych.Ztakąsytuacjąmamydoczynieniam.in.waktachprawnych,wktórych
podmiotemstosunkusązbiorowościstanowiące,reprezentująceiegzekwujące
przestrzeganienormprawnych(Opałek,1974;Ziembiński,1972,2002).
Badanianadmodalnościąizwiązanyznimirozwójjęzykoznawstwa3oraz
logicznychifilozoficznychteoriimodalnościznacznieposzerzajązakres
dotychczasowegozainteresowaniatąproblematyką.Poszerzeniepolegam.in.
nauwzględnieniumodalnościprzyrodniczej.Modalnymiczynisięnietylko
3Przykłademdziełabezpośredniozwiązanegozbadaniaminadmodalnościąjęzyka
możebyćopracowanieV
.Maldźiewej(2003).
