Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
MariaDzielska
Uczucietowidaćwzbiorzetekstówpt.Świętemowyznamienitegoretorainauczy-
cielamiastgreckichdobyAntoninów,PubliuszaEliuszaArystydesa(około117-180),
któryleczącswojelicznedolegliwości,całkowiciezawierzyłboguAsklepiosowi.Mając
26lat,zacząłodwiedzaćsanktuariumAsklepiosawPergamonie(itakżeinnetemenosy
tegoboga),gdziewswojejpobożnościprzyjąłnadługielatapostaćsługiAsklepiosa.
Pomimożepodczaschorobyinteresowalisięjegozdrowiemtakżeinnibogowie,Izy-
daiSerapis,tojednakgdywwidzeniusennympokazałmusięoboknich,Asklepios
inakazałmubosewędrówkiwrazwpochwalnyminacześćbogaokrzykami:megas
hoAsklepios(WielkiAsklepios),stanjegozdrowiasiępoprawił.WIVmowienazywa
gonZbawcą”(Soter),iopisuje,podobniejakwpozostałychmowach,naczymdalej
polegałozbawiennedziałanieboga
20
.BógZbawcapodczasleczniczegosnu,inkubacji
wadytonie,budynkuznajdującymsięwsąsiedztwiejegoświątyni,udzielałmuporad
lekarskichiprzepisywałkuracje,jakiepowinienprowadzićpoopuszczeniuświęte-
goprzybytku.EliuszArystydesprzyznawałAsklepiosowiracjęiciężkoprzeziębiony,
chorynażołądek,zapalenieuszuibólezębównarozkazbogachodziłbosoibiegał,
kapałsięwzimnejwodzie,stosowałupuszczaniekrwi,czyszczenieżołądka,wymioty,
wwyznaczonychokresachcodziennieinnediety.JegorelacjazAsklepiosempolega-
łanawierze,napokładaniuwnimnadzieiidziałaniuboga.Bógbyłcałyczasobecny
wjegoświadomości,nietylkodawałmuzbawiennedlaciałarady,aletakżeinspirował
jegoelokwencję,utwierdzałchoregowjegokrasomówczychzdolnościach.EliuszAry-
stydesopiewałgowhymnachipieśniach21,składałmuofiaryidaryiniemapowodu,
ażebywątpićwautentycznośćosobistejwięziretorazbogiem,jaksięzresztąobecnie
sięuważa,inazywagonnieomalświętymmężem”22.Świętemowysąrzeczywistym
dowodemjegoreligijności,jegophiliazbogiemzbawcą,ipobożnościczasów,wktó-
rychżyłArystydes.Zostałyonenazwanejużkiedyśnepokąniepokoju”
,trwającądo
KonstantynaI,zewzględunazmianęreligijnychsensówwkierunkuposzukiwania
żywejrealnościbogów,bliskościboskościsamejipogłębieniakultówmisteryjnych23.
20M.Szarmach,nMowyŚwięte”EliuszaArystydesa”,wtymnCzwartamowaświęta”,tłum.zj.greckie-
go,nStudiaGraeco-Latina”2(1991),s.135,152(nZbawca”);nazywagoteżnwładcą”(s.138,143)injedy-
nym”(s.139).
21Tamże,s.135.
22TenpoglądwyrażaG.Andersonwpracy:Sage,SaintandSophist.HolyMenandtheirAssociates
intheEarlyRomanEmpire,London-NewYork1994,s.38,iwnowszejpracypoświęconejEliuszowiAry-
stydesowi:I.Israelowich,Society,MedicineandReligionintheSacredTalesofAeliusAristides,Leiden-Bo-
ston2012,passim.MnemosyneSupplements.MonographsonGreekandLatinLanguageandLiterature,341.
23
E.R.Doddswprowadziłtopojęcie[w:]PagansandChristiansinanAgeofAnxiety,Cambridge1965,
polskiewydanie:Pogaństwoichrześcijaństwowepoceniepokoju,Kraków2004,s.16.Doddsteżuważa,że
Arystydesauczuciejednościzboskimpatronembyłoczymśwyjątkowym(s.47-51).Krytykępojęcianre-
ligiemisteryjne”epokicesarstwarzymskiego,ichpochodzeniaorientalnegoiwpływunaprzemianęRzy-
mianwludziwierzącychwprowadzonegoprzezF.Cumonta(Lesreligionsorientaledanslepaganismero-
main,Paris1906,ponimnaprzykładR.Turcana,Lescultesorientauxdanslemonderomain,Paris1992),
przeprowadziłW
.Burkert[w:]Starożytnekultymisteryjne,Bydgoszcz2001,s.35-53.Oryginał:Ancient
MysteryCults,CambridgeMA1987.
