Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wkręguproblemówreligijnychcesarstwarzymskiego
25
CesarzMarekAureliusz,pontifexmaximus,któregowidzimynasłynnymre-
liefiezPalazzodeiConservatori,zcapitevelato,dokonującego,wedletradycyjnego,
rzymskiegorytu,wstępnegoaktu,poprzedzającegozłożeniepublicznejofiary,wyda-
jesięjedyniesztywnymsługąrytuału.Dopaleniskastojącegoprzedgłównymołta-
rzemcesarzwrzucakadzidło,którepodajemupomocnik.Obokstoifletnista,który
grąnafleciewyznaczakolejneetapyceremoniiofiarniczej.Zanimstoivictimarius
obnażonydopołowy,niosącytopór,którymdokonaubojuofiary(victima,hostia).
Otaczającesarzaofiarnicy,celebransi,azanimistoiwółjużzgłowąschyloną,awięc
pogodzonyztym,żezostanieprzekazanyjakodarbogom.Gdyspojrzymynatego
cesarzainajwyższegokapłanazinnejstrony,wświetlejegoćwiczeńduchowych,
tostwierdzimy,żeżyciereligijneMarkatoczysięnadwóchpoziomach.Zjednej
stronyjesttopraktykakultowa,azdrugiejkontemplacjabogówikosmosu.Wierzy,
podobniejakEliuszArystydes,wterapeutycznąmocAsklepiosa,porównujetrochę
żartobliwiedysonansmoralnywczłowieku,uleganiepopędominiskiminstynktom,
doprosiakamiotającegosięnaołtarzuofiarnym.AlewyraźniemożnawjegoRozmy-
ślaniachuchwycić,żetonietylkowstępującadrogakucnocieiduchowejniewzru-
szonościznamionujefilozofa,aletakżejegoreligijne,kontemplatywnezanurzenie
sięwwielkimpaństwieNatury,kierowanymprzezświatowyRozum,Zeusa,Opatrz-
ność,wktórymczłowiekjestmikrokosmosem,naznaczonymwswojejrozumności
odblaskiemboskości.Wtejgwarantowanejidoskonaleharmonijnejkonstrukcji
kosmosupanujeprawoboskie,któreMarekAureliuszwielbijakoźródłojedności.
Dlategomówiosobie:nMoimpaństwemiojczyznąjakoAntoninajestRzym,jako
człowiekaświat”
24
.Traktujeteżmodlitwęjakocośimmanentnego,płynącegozgłęb-
szejpotrzeby,nietylkozobowiązkowychformułrytuału.ModlisięwięcdoDzeusa,
przypominającmodlitwęAteńczyków:nDeszczempadajomiłyDzeusie,nazaorane
polaAteńczykówinaichłąki”
,idodaje:nalbonienależysięmodlićwcale,albotak
prostoiswobodnie”
25
.Jednocześniewielokrotniezwracauwagęnato,żewmodli-
twieniechodzitylkoopomoc,zesłanieznaków,spełnienieprośby.Modlitwaodnosi
siędoboga,któregopotęgarozdzielasprawiedliwedary,aczłowiekniemananie
wpływuswoimiprzypisanymidoziemiofiarami:nLubideszczeziemia,lubiwysoki
eter.Wszechświatlubitorobić,cosięstaćma.Mówięwięcdowszechświata:»lubię
to,coty.Czyżnietooznaczaowozdanie,żelubi,bytosiędziało«?”
26
.Identyfikując
sięzDzeusemrządzącymwwielkimkosmopolisstworzonymprzeznaturę,wyzna-
jemiłośćdototejuniwersalnejspołecznościludziibogów:nNawszystkosięgodzę,
cojestzgodnezTobąowszechświecie!Nicminiejestzawczesne,niczapóźne,co
tobiewporę.Wszystkomijestowocem,coprzynoszątwepory,oNaturo!Zcie-
biewszystko,wtobiewszystko,wciebiewszystko.Ówmówi:»OmiłemiastoKe-
24Rozmyślania(dosiebiesamego)6,44,tłum.zjęz.greckiegoK.Łapiński,Warszawa2011[dalej:MA
inumeryrozdziałówwksięgach].
25MA5,7.
26MA10,21.
