Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
MariaDzielska
kropsa«,atyniepowiesz»OmiłemiastoDzeusa«?”(OpoliphileDios)
27
.Miłujący
Dzeusa,jednoczącysięzpierwiastkiemboskim,ulegającykosmicznejkontempla-
cji,MarekAureliuszzupełnienierozumiechrześcijańskiejmiłościdoBoga.Oskar-
żachrześcijanoefekciarstwoipokazowość,mającnamyśliichpubliczne,słowem
iczynemdawanieświadectwatemu,wcowierzą.Pogardzanimizaichbezmyślny
upóriodrzucanietradycyjnieutwierdzonychelementówpietaswobrębieobywatel-
skiejwspólnoty
28
.TencesarzwielbiącytranscendentnenmiastoDzeusa”whistorii
KościołajestzaliczanydocesarzyprześladowcówKościoła,jednegoznajpoważniej-
szychwrogówreligii,którąuważałzasuperstitioiatheismus.
ZwysokąocenąbiskupaEuzebiuszazCezareispotkałysięfilozoficzno-religijne
spekulacjenatematboganeopitagorejskiegonboskiego”męża(theiosaner)Apollo-
niuszazTianyżyjącegoodokoło40do120poChr.,który,najdoskonalejwcielałprag-
nienieboskiejdoskonałościwczłowieku,wopiniisofistyFlawiuszaFilostrataII,który
poświęciłmuaretalogicznąbiografiępt.VitaApolloniiTyaneiwlatachdwudziestych
IIIwieku29.Cieszyłasięonawielkimpowodzeniemwśródnboskich”filozofówpóź-
negoplatonizmu.DlanichbiografiaFlawiuszaFilostratabyłapoprostuopowieścią
onzejściubogamiędzyludzi”ionisamiczulisięnastępcamitegoPitagorasanowych
czasów,naśladowcyboskiegoMistrzaPitagorasa,którybyłuważanyzatwórcęasce-
tycznegoiheroicznegomodelużyciawiodącegodoboskości.PochwałaEuzebiusza
zCezareidotyczyłapismaApolloniuszaPerithysion(Oofarach),któregofragment
zachowałEuzebiuszwswoimdzielePraeparatioEvangelica
30
.Wyrażonajesttutajidea
bogajakobytupierwszegoijedynego,odseparowanegoodcałościrzeczy(hoperi
pantontheos),będącyczystymintelekteminajpiękniejszymwśródbytów.Takpojęty
bógniepotrzebujeniczegozrzeczyziemskich.Niecieszygoanidymkadzideł,ani
płodyziemi.Bóg,któryjestbytemnoetycznym,niepotrzebujeżadnegozmysłowe-
goprzedmiotuaniziemskiejadoracji.Niepasujedoniegożadneziemskieimię.Nie
trafiajądoniegomodlitwyludzi.Znajpiękniejszymzbytówmożnasiękontaktować
tylkozapomocąrozumu,elementu,któryrównieżwludzkimbyciejestnajpiękniej-
szy.Obowiązkiemczłowiekawobecbogajestnieustannezwracaniewłasnegologosu
donajwyższegodobraipokazywanieboguwłasnejdoskonałości,życiecorazbardziej
zgodnezrozumem,awięcbytowaniewblaskucnót31.
Gdzieindziej,kiedypojawiąsię,zapanowaniacesarzaDioklecjana,wczasietzw.
wielkichprześladowańchrześcijan,porównaniamiędzyApolloniuszemiChrystusem,
EuzebiuszzCezareibędziekrytykowałbiografięFlawiuszaFilostrataIIjakonbajkową”
27MA4,23.CytatwedługprzekładuM.Reitera[w:]MarekAureliusz,Rozmyślania,Warszawa1997.
28MA11,3.
29
Dalej:VA.NatematdziełaFilostrata,historycznościilegendyApolloniuszazTianyzob.M.Dzielska,
ApolloniusofTyanainLegendandHistory,Roma1986.ProblemieRicerchediStoriaAntica,10.
30IV13Mras,EusebiusWerke8,ed.K.Mras,[w:]GriechischenChriestlischenSchrifsteller,series43,
Berlin1982.
31M.Dzielska,ApolloniusofTyana,s.139-141.
