Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
waBrzozowskiego.Dekadentyzmten,wbrewstanowiskomtegotypu,jakie
zająłWacławNałkowskiwForpocztach–prowadziłdokatastroficznegoDprze-
życiahistorii”.Nadowód–międzyinnymi–jeszczejednejfragmentMłodej
PolskiArturaGórskiego:
DŻyjemywczasiewielkichbankructwidei,któreniedawnoporuszały
umysły,wywoływałyWiosnęLudów,byłynatchnieniempoetów.Wmiaręroz-
czarowańdożyciaspołecznegoijegotypowegoproduktu,tj.dowspółcze-
snegofilistra,rwałysięwięzymiędzyjednostkąatymżespołeczeństwem,
wzrastałaniechęćiprotestprzeciwbanalnościibezdusznościzorganizowa-
nejmasyiprzeciwtymwszystkimobjawomduchowym,jakiewtymgmino-
władztwiezmaterializowanego»obywatela«znajdowałysweźródło.Umysły
wrażliwszeigłębsze,straciwszyszacunekdlafilistraisympatiędoruchów
społecznych,poczęływycofywaćsięzżyciaiszukaćinnych,trwalszychjego
wartości.Zwróconosiędoludzkiejduszyoderwanej,poczętocenićindywi-
duumjakotakie,jakoosobny,wsobiezamkniętyświatiswoimnajwyższym
prawompodległy.Odbyłosięwnaszejliteraturzewspółczesnejjakbynowe
odkrycieduszy;spostrzeżono,żepozazewnętrznymjejżyciemistniejącałe
głębienieobjęteświatłemdziennym,całetłumyuczućiprzeczuć,którenigdy
wgwarzeżycianieprzychodządogłosu”
21.
Cytattobardzoznamienny,bołączącyiokreślającywsobiekilkaelemen-
tówowegokatastroficznegoDprzeżyciahistorii”.Międzyinnymiświadomość
kryzysuhistorycznegoikryzysuspołecznegozbardzocharakterystycznieza-
rysowanąproblematykąwartości.Wątek,zktóregowyjdziepóźniejWitkacy.
Ówkryzysspołecznyidentyfikowanyjesttutajzrozpademformacjispołecz-
nej.Ielementtrzeci–problematykajednostkiujętawsposóbtakcharaktery-
stycznydlaantropocentrycznejodmianydekadentyzmu.Zmechanicznego
zestawieniatychtrzechelementówniewynikajednakżejeszczeżadeninte-
resującywniosek.Najważniejszymfaktemjesttutajsposóbichfunkcjono-
waniawobrębiespostrzeżeniauczynionegoprzezGórskiego.Wymienione
powyżejtrzywartościuzupełniająsięwzajemnie,sąwobecsiebierównoważ-
neifunkcjonalne.Owafunkcjonalność,zsilniezaznaczonymrysemhistoriozo-
ficznymiodpowiadającąmuproblematykąwartości,wsposóbnaderinte-
resującyprefiguruje,jakjużtuwspomnieliśmy,późniejszepoglądyWitkace-
gotam,gdzieprzeciwstawiałsięonDmasie”.Decydujeteżokoherentnie
katastroficznymcharakterzewnioskumłodopolskiegopisarza.Taproblema-
tykawartościistniałateżwścisłymzwiązkuzdekadentyzmemhistoriozoficz-
21ArturGórski,op.cit.,s.114.
28
