Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wanychznajróżnorodniejszychpozycjiideologicznych.Wystarczytutytułem
przykładuuprzytomnićsobieindywidualneróżnicedzielącepostulatynp.
ArturaGórskiegozjednejstronyaZenonaPrzesmyckiego,czyteżStanisława
Przybyszewskiego,zdrugiej.Niezależnieodtego,wjakiejfunkcjiwystępo-
wałyoweprzekonaniakatastroficzne–międzyinnymiwefragmentachtu
przytoczonych–czyjakopunktywyjścia,którepowinnyzostaćprzezwycię-
żone,czyjakonarzuconyprzezhistorięcelfinalny,awięcjakoelementy
negowanealboaprobowane,tworzyłyoneżywoobecnywświadomościepo-
kimitkatastroficzny.Stanowionwtymkontekściepojęciezezwalającena
pominięcieanalizyogółuprogramówiprzeświadczeńcharakterystycznych
dlaMłodejPolski,winnym,czystoideologicznymaspekcie.
KatastroficzneDprzeżyciehistorii”,tożsamezdekadentyzmemjakookre-
ślonąpostawą,uogólniawtymprzypadkuidostateczniejasnocharakteryzuje
tewątkifilozoficzneisocjologiczneprogramówartystycznychmodernizmu–
przynajmniejpolskiego–któreposiadałycharakterprojekcjiokreślonejhi-
storiozoficznejwizji.
Wwizjitej–cojestfaktempierwszorzędnejwagi–rozpadformacjispo-
łeczno-kulturowejutożsamianybył–jaktowidzieliśmywcytowanychprzy-
kładach–zobiektywnyminieuchronnymprocesemdzie-
jowym.Rzeczonawizjabyłarównocześnieprojekcjąnajczęściejbiernej
postawyjednostkiwobecnadciągającegozagrożenia.Projektemgeneralnej
postawywobecHistorii,postawypełnejlękuiprzerażenia,niewiarywducho-
wemożliwościopanowaniaskomplikowanegoświata.Elementytetworzyły
koherentną–iconajbardziejistotne–funkcjonalnąkoncepcjęantropolo-
giczną.Wkoncepcjitejpodmiothistoriiulegałjejprzedmiotowejsferze,akry-
zyskomunikacjispołecznejnietylkocharakteryzowałkatastroficzneDprze-
życiehistorii”,alebyłjegoniezbywalnymskładnikiem.Dekadentyzm,jako
formakatastroficznegoDprzeżyciahistorii”,okazywałsiętylkojeszczejedną
zkonkretyzacjikatastroficznegomitukultury.Mieściłosięwnimimmanent-
nedlaświadomościmodernistycznejzagrożeniewartości,będącelogicznym
ikonsekwentnymwynikiemowejzróżnicowanej,katastroficznejpostawy.
Postawytakcharakterystycznejdladekadentyzmuiwyczerpującejorazokre-
ślającejjegonajistotniejszeinadrzędneznaczeniejakoznakukultury.
Zagadnienieowegozagrożeniawartościkonstytutywnychzwiązanejest
takżezjeszczejednymwariantempolskiejtradycjikatastroficznej–zkata-
strofizmemStanisławaIgnacegoWitkiewicza.Problemten,niezwykleob-
szernyistosunkowodokładnieopisanyjużwliteraturzepoświęconejtwór-
czościpisarza–szczególniewpracachMałgorzatySzpakowskiejiBożeny
32
