Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Statusontologicznyciągłości
21
któredziękiswymwłasnościomlubzewnętrznymokolicznościommogąsięuszerego-
wać,jedynienaśladującczyudającprzebiegprocesu(bliskoumiejscowioneikolejno
zapalanelampydająpozórciągłegoruchu,gdyociągłościniemamowy).Analogicznie
błędempoznawczymbyłobyutożsamianiezwiązkuprzyczynowegozkoincydencją
(nawetzaplanowaną).
UH.Bergsonanastępstwemjakościowymjesttrwanie,aczas–następstwemilo-
ściowym[za:Heidegger2008,s.542].Symptomatyczniewobectakiegoujęciazabrzmi
komentarzB.Skargi[1989,s.62–63]:
kiedymówimyociągłości,niemożnajużiśćśladamiBergsona.Patrzyłonbowiemna
wszelkiruch,czymiałtobyćgestręki,czyruchmyśli,zdwóchprzeciwstawnychsobie
punktówwidzenia,czasufizykalnego,którynieznacontinuum,itrwania,dostępnego
przedewszystkimwdoświadczeniuwewnętrznymipouczającegooniepodzielności
zarównoruchu,jakikażdegoprzeżycia.Itendrugipunktwidzeniamiałdocieraćdo
faktycznegostanurzeczy.Historykjednak,któryśledzicudzeteksty,niedoświadcza
trwania,ontetekstyczytaiporównuje,aporównującdostrzegawielośćmetamorfoz
niedającychsięścisnąćwjedenciąg,[niepozwalających]sięzsyntetyzować.
Dojakichrekapitulacjijesteśmyzobligowanidojrzećwzględemtakiegodictum?
Popierwsze,kwestiapodzielności/niepodzielnościnieleżałabywsercudefinicji
ciągłości(mimopotencjałukwantyfikacji).Podrugie,jakakolwieksyntezazasadzająca
sięnauszeregowaniubądźwykoncypowaniupewnegociągu(wrazzrelewantnymi
cezurami)jestzakotwiczonawzawszeaktywnymkontekścieepistemologicznym
(orientacjibadawczej,paradygmacie,światopoglądzie,partykularyzmieprzedsięwzięcia
poznawczego,efektywnościmetodologicznejitp.),toteżimplikacjaciągłościpozostaje
asumptem.Potrzecie,ciągłośćzależyodskaliodniesienia(zob.podrozdział1.5).
Poczwarte,ciągłośćukorzenionawczasienosijegoznamiona–adekwatniedojego
statusuontologicznego,proweniencjiiekspozycji.
Ontologicznieczasrozważając,możemymiećdoczynieniazczasem:•abso-
lutnym(niezależnymodrzeczyistniejących,odtego,cosięzdarza);•relacyjnym
(dotyczącymtemporalnychrelacjimiędzyrzeczami);•atrybutywnym(zdarzeniaczy
przedmiotymajączasoprzestrzennewłasnościlokalizacji)[Kobiela2011,s.22–23];
•relatywnym(wsensieteoriiwzględności–czasemwtórnymwobecmaterii[Einstein
1997;Lisowski2003,s.31]).
Genetyczniezagadnienieujmując,myślimyzwykleoczasie:•abstrakcyjnym
(określanymmatematycznymisymbolami);•powszechnym(ergoporównawczym
międzyczasamiposzczególnychprzedmiotów);i•konkretnym(wypełnionymtym,
cosię„wnim”zdarzaidzieje)[Ingarden1962,s.214].
Natomiastekspozycyjnieczaspoddającnamysłowi,mamydodyspozycji
sekwencyjnośćirealność,ponieważ:•czasalbostanowiporządeknastępowania,
kolejnośćpodyktowanąpewnąregułą(np.sekwencjaruchówpodczasgrywszachy),
•albosprowadzasiędonieprzerwanegoupływusekund,minut,godzinidni[Ingarden
1987].„Mediumnastępowaniaposobieruchówjestnieciągłe,niestanowicontinuum,
chociażprzyrealnej,efektywnierozgrywanejpartiiruchysąrozsianewczasierealnym”
