Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Rozdział1.PARADYGMATCYWILIZACYJNYWANALIZIEPOLITYKI
MIĘDZYNARODOWEJ.ŚWIATWIELUCYWILIZACJI
będąwprzyszłościtoczyćsięmiędzyludźminależącymidoodrębnychcy-
wilizacji[ZC,s.20].Konfliktyetnicznewramachposzczególnychcywilizacji
będąwybuchały,jednakwalkamiędzypaństwamiigrupaminależącymido
różnychcywilizacjigroziszczególnąeskalacją,gdyżwtakichprzypadkachdo
konfliktumogąwłączaćsiękrajeigrupychcącepomagaćswoimcywilizacyj-
nymkrewnym.
Paradygmatcywilizacyjnyniepodkreślanadmiernierzeczywistościkosz-
temzwięzłości(jakparadygmatyetatystycznyichaosu)orazstanowiprzejrzy-
stąstrukturępozwalającąnarozumienieświata,odróżnianiezjawiskważnych
odnieistotnych,ichprzewidywanie,atakżeformułowaniewytycznychdla
działańpolityków.Paradygmattenopierasięponadtonaelementachinnych
paradygmatówijestznimibardziejzgodnyniżonesamewzględemsiebie.
Przyjmujenaprzykład,żewświeciedziałająsiłyintegracyjne,którejednak
wiążąsięzpotwierdzaniemwartościwłasnejkultury;żeświatdzielisiędycho-
tomicznie,alenienaZachódiWschód,tylkonaświatzachodniiliczneświaty
niezachodnie;żepaństwanarodowesągłównymiaktoramipolitykimiędzy-
narodowej,aleichdziałaniasącorazbardziejkształtowaneprzezczynniki
kulturowe.Paradygmatcywilizacyjnyuznajeteż,żewświeciewystępujewiele
konfliktów,alenajgroźniejszesąte,którewystępująmiędzypodmiotaminale-
żącymidoróżnychcywilizacji.Paradygmattenkiedyśstaniesięnieadekwatny,
jednakobecniedobrzespełniaswojąrolę11.
Naocenęparadygmatucywilizacyjnego,jakuważaHuntington,pozwa-
latrafnośćwywiedzionychzniegoprzewidywań.NaprzykładJohnMear-
sheimer,posługującsięparadygmatemetatystycznym,prognozował,żemię-
dzyRosjąiUkrainąnastąpirywalizacjawzakresiebezpieczeństwa,asytuacja
polegającanaprzezwyciężeniukonfliktuipokojowejkoegzystencjijestbardzo
małoprawdopodobna.Natomiastparadygmatcywilizacyjnykładzienaciskna
związkikulturowe,osobisteihistorycznełącząceRosjęiUkrainę,ajednocze-
śniezauważacywilizacyjnąlinięgranicznąmiędzyprawosławnąwschodnią
UkrainąaUkrainązachodnią,unicką12.Minimalizujemożliwośćwybuchu
11
Prawiepołowa,zaznaczaHuntington,z48konfliktówtoczącychsięnapoczątkuroku1993
dotyczyłogrupnależącychdoróżnychcywilizacji[ZC,s.38].
12
Kościółunicki,inaczejgreckokatolicki,grupowałwyznawcówprawosławia,którzywna-
stępstwieuniibrzeskiej(1596)iużhorodzkiej(1646)przeszlinakatolicyzmprzyzachowaniu
obrządkuwschodniego.NależelidonichprzedewszystkimRusini(Ukraińcy)zPodlasia,Cheł-
mszczyzny,Białorusi,Wołyniaiziemiprzemyskiej(późniejzSiedmiogroduiRusiPodkarpac-
kiej).KościółunickizostałuznanyzajedynypełnoprawnyKościółwschodniwRzeczypospo-
litej,cospowodowałospórzwyznawcamiprawosławia,acariRosyjskiKościółPrawosławny
