Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
AnitaCałek
PaulRicoeur(20081),komentującobszernietenfragment,wskazuje
naaporetycznośćdoświadczaniaczasu,anastępnieumieszczarozważania
Augustynawkontekściejegowcześniejszychwypowiedzinatematwieczno-
ści,skontrastowanejzczasemigopoprzedzającej,którazkoleiwydobywa
człowieczepragnienietrwaniawobecdoświadczanejzmiennościiprzemi-
jania.Tonieustanneścieraniesięperspektywyniezmiennościiwiecznego
trwaniawobecczasowościistnienialudzkiegouobecniasięwkażdejbiografi,
którawpodobnysposóbzawieraobaelementy,będącopisemzamkniętego
jużiskończonego(azatemniezmiennego)biegużycia,poddanegojednak
naróżnesposobyprawomczasowości,którejróżnepoziomyistnieniawtek-
ściebiografi,zwłaszczabiografinaukowej,będęchciałaprzeanalizowaćbli-
żej.Punktemodniesieniadlatejrefleksjibędącytowanepowyżejrozważania
PaulaRicoeuradotycząceczasuiopowieścifkcjonalnejorazhistoriografcz-
nej,zgromadzonewobszernej,trzytomowejmonografiTempsetrécit(1983,
1984,1985;wyd.pol.2008)2.
Wymiarczasowybiografitoelementtyleżoczywisty,cojednakwymaga-
jącynamysłu,jeśliwziąćpoduwagę,żeczasstanowipodstawowyelement
konstrukcyjnykażdejopowieściożyciujakopochodnaczasowościjegoprze-
biegu.Wartopodkreślić,żetarelacja:czasużyciabohaterabiografi(którego
–dlaułatwieniawdalszejczęścibędęnazywaławymiennieutwórcą”lubupod-
miotem”)dowymiaruczasowegoobecnegowsamymtekściebiografi–ma
zasadniczeznaczenie.DlaRicoeuraczasiopowieśćsąwspółzależneoraz
konieczne:
Inaczejmówiąc,czasstajesięludzkimczasem,jeślijestnarracyjniewyartykuło-
wany,aopowieśćzyskujeswojepełneznaczenie,gdystajesięwarunkiemczasowej
egzystencji(Ricoeur,2008,t.1,s.83).
Czasowośćtekstubiografijakopochodnaczasuegzystencjiwystępuje
niezależnieodtypubiografi(literackiegolubniefkcjonalnego)orazodjejfunk-
cji(naukowej,popularyzatorskiejczyestetycznej;Jasińska,1970;Całek2012,
2013).Tawłaśniezależność–międzyczasemżyciatwórcyaodwzorowywaną
naróżnychpoziomachinaróżnesposobyczasowościąsamejbiografi,przede
wszystkimbiografinaukowej–będziestanowiłacentrummoichrozważań.
Chciałabymprzedewszystkimprzyjrzećsię,popierwsze,czasowości
wodniesieniudotekstubiografcznego,któryniewystępujerównolegledoeg-
1Wroku2008trzytomowapracaPaulaRicoeuraTempsetrécit,którejposzczególnetomyukazy-
wałysięwParyżuod1983do1985roku,doczekałasiępolskiegotłumaczenia;ztegowłaśniewydania
pochodząwszystkiezamieszczonetucytatytegoautora.
2Zewzględunaskoncentrowanieuwaginapowiązaniachbiografiiibadaniabiograficznegozpro-
blematykączasowościcelowonieomawiamtutajinnychwspółczesnychpublikacjipodejmującychza-
gadnienieczasuiegzystencjiczłowieka(por.np.Czerniawska,2000,Bajcar,Nosal,2004,Dzięgielewska,
2007)lubteżjejujęciawkontekściepedagogicznym(por.np.Lalak,2010,Golonka,2011),szeroko
reprezentowanymwtejpublikacjiprzezinnychbadaczy.Osobnąkwestiąjestrównieżproblemczasu
wautobiografiach(por.np.Demetrio,2000),któryzracjiswejspecyfikirównieżniebędzietutajpodjęty.
