Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Czasjakoelementkonstrukcyjnybiografinaukowej
zystencjitwórcy,lecznastępujeponiej,zostajezatemkażdorazowoprzesunię-
tywczasie,najczęściejpowstającjużpośmiercibohaterabiografi.Właśnietę
różnicę–międzyczasemdziałaniaaczasemtekstu–wskazywałwswychroz-
ważaniachPaulRicoeur,wychodzącodwyróżnieniawsytuacjilokucyjnejaktu
opowiadaniaikomentowania,odmiennieangażującychnarratorawypowiedzi.
Podrugie,problemczasowościodniosędozagadnieniawielowymiarowo-
ścitekstu,abyukazaćsposobyuwzględnianiaczasunarożnychpoziomach
biografiwsensiejęzykowymorazgatunkowym.Ricoeurmówiwtymprzypad-
kuoczasieopowiadania(związanymzaktemwypowiadania),czasieopowia-
danym(obecnymjużbezpośredniowwypowiedzi)orazfkcyjnymdoświadcze-
niuczasu(zakodowanymnaróżnesposobywświecietekstu,którynaśladuje
swąlinearnościąiprzebiegiemwczasieupływczasuświatarzeczywistego).
Narzędzi,pozwalającychanalizowaćużytewtekściesposobykodowaniacza-
sowości,dostarczapoetyka(por.Korwin-Piotrowska,2011;Kulawik,2013)
inarratologia(Bal,2012).
Wreszciezajmęsięczasowościąbiografijakokonstruktuwkontekście
modeluinterakcyjnego(Całek,2013),copozwoliposzerzyćzakresrozważań
orelacjezewnątrztekstowe,ściślezwiązanezsytuacjąbadawcząwmetodzie
biografcznej.
23
Czaswbiegużyciatwórcyaczaswbiografi
Skoroczasowośćbiografijestpochodnączasowegowymiaruegzystencji
twórcy,wartozacząćodprzeanalizowaniasposobówodwzorowywaniabiegu
tegoczasuwsamejkonstrukcjitekstu,ukształtowanegogenologiczniejako
biografalubpsychobiografa.Narracjabiografcznabowiemwsposóbnatural-
nynaśladujeegzystencję:upływczasużyciatwórcywyrażanyjestwkonstruk-
cjiczasoprzestrzennej,faktachuporządkowanychchronologicznie,przypo-
rządkowanychnajczęściejokreślonymfazom(życialubtwórczości,doczego
jeszczewrócę).Czaszatemnarzucaokreślonyporządekbiografi,jestjejpod-
stawowymbudulcemiukłademodniesienia,bezktóregoniesposóbkonstruo-
waćbiegużyciatwórcy–przynajmniejwbiografinaukowej(gatunkiliterackie
dysponująpodtymwzględemdużąswobodą3).
Narracjamajeszczejedenwymiarczasowybliskiegzystencji:samtekst
pisanyjestsekwencyjnie(anieodrazuwcałości)itakteżjestpoznawany
(Ingarden,1960;Kisiel2003)4.Zatemijegopowstawanie,irecepcja(czytanie)
3Mamtunamyślitakiegatunki,jaksuperbiografiaczybiografiatematyczna(problemowalubcza-
sowo-problemowa),jednaknawetone,mimopozornejrezygnacjizchronologii,traktująośczasujako
czytelnypunktodniesienia,podobnieczyniiodbiorca(odktóregowymagasiędobrejorientacjiwchro-
nologiiwydarzeń,winnymbowiemprzypadkuomówieniawydarzeństająsiędlaniegochaotyczne;por.
Całek,2012,s.37-39).
4Ofazowościdziełaliterackiegopoznawanegozapomocąkolejnychfonemów,morfemów,
awreszcie-wyrazówizdań,pisałprzedewszystkimRomanIngarden.Wskazywałoncoprawdanaacza-
