Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1Odsubstancjidostrukturył
21
teoriikategoriiJohnTaylor[1989/2001:47;zobteż:Mikołajczuk2000:88;Tokar-
ski2013:117–120]podsumowujenastępująco:
1Kategoriesądefiniowanezapomocącechwystarczającychikoniecznych
(oprzynależnościdokategoriidecydujezamkniętyminimalnyzbiórcechwspól-
nych,którestanowiąpodstawękategoryzowania)
2
Cechymającharakterbinarny(definiowanyobiektposiadadanącechę
albojejnieposiada)
3
Kategoriemająwyraźnegranice(zgodniezzasadąwyłączonegośrodka,
jedenitensamobiektniemożenależećdodwukategorii)
4Wszystkieelementydanejkategoriisąrównorzędne,majątensamstatus
(niemaobiektówwyróżnionych)
Podsumowując,kategoriewrozumieniuArystotelesaistniejąobiektywnie,
awięcniezależnieodjakiegokolwiekumysłu,inależądoświatarzeczywistego
Umysł,stanowiączwierciadłonatury,jestwstanietrafniejeodtworzyćitosta-
nowioistocieobiektywnejracjonalności,zgodniezktórąflracjonalnejest
to,cojestzgodne[ł]zrelacjamilogicznymi,jakieobiektywniezachodząmię-
dzykategoriamiprzedmiotówwświecierzeczywistym”[Krzeszowski1988:9]
2Arystotelesowąnaukęokategoriachpoddałkrytycznejanalizie,opartej
nadedukcji,ImmanuelKantMiejsceontologiizajęłaepistemologiaposzuku-
jącaźródełludzkiegopoznaniaKantprzyjąłbowiemrozumieniekategoriijako
zasady,wedługktórejporządkujemydoświadczenieOdnoszącsiędoteoriiSta-
giryty,pisałironicznie:
ZamiaremArystotelesa,godnymczłowiekanaprawdębystrego,byłoznaleźćte
pojęciapodstawoweŻejednaknieposiadałonżadnejzasady,więczgarnąłje,
jakmusięnastręczyły,iwynalazłichnajpierwdziesięć,nazywającjekategoria-
mi(praedicamenta)Późniejznalazłich–jakmniemał–jeszczepięć,dodając
jedopoprzednichpodnazwąorzecznikówpochodnych(postpraedicamenta)
Jednakżezestawieniejegopozostałowciążjeszczeniezupełne[Kant2001:B107]
Sam,przyjmując,żewlogicenowożytnejformułujesięczteryrodzajesądów,
ustaliłkanonodpowiadającychim12kategorii8,tj(1)dlailości/zakresu–jed-
ność,mnogość,wszystkość;(2)dlajakości–realność/treściowość,(za)przecze-
nie,ograniczenie;(3)dlastosunku–substancja,przyczyna,wspólność;(4)dla
modalności–możliwość,istnienie,konieczność
8Kantwyszedłwprawdzieodkryteriumformalnego(rodzajsądówlogicznych),alerodzaje
kategorii,copodkreślająkomentatorzyikrytycyjegoteorii,zostałyustalonejednaksztucznie
[Wojtysiak2002:111]