Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
Czasna…kompetencjęprzestrzenną1nowydeterminantkompetencjijęzykowej
któryodbywasiędziękiodpowiedniejkompetencjikomunikacyjnejiktóryreali-
zujesięwokreślonychsytuacjachspołecznych.
Mówienienależyrozumiećnietylkojakoaktnadawania(wypowiadania)
komunikatu1przecieżopróczumiejętnościprzekazywaniainformacjipoprzez
dźwiękimowywceluosiągnięciaporozumienia,koniecznejestrównieżrozu-
mieniewypowiadanychznaczeńorazukładówgramatycznych.Mówienieuznaje
sięzapodstawowąfunkcjęjęzyka,ponieważnprzezswojenaturalnepredyspo-
zycje1jestmówieniemdodrugiego,[…]językspełniasiętylkowówczas,
gdystanowimiejscespotkaniajednostek”52.Język(wznaczeniumowy)zyskuje
zatemznaczenieisensdopierowakciekomunikacji,jestjejnarzędziem.
Mówieniezwiązanejestzorganizowanieminformacjizapomocąjęzyka
53
.
Jeśliużytkownikchcezbudowaćwypowiedzenie,musiposiadaćkompetencję
semantyczną(tzn.wyodrębnićinformacje),sprawnośćgramatyczną(tu:ujmo-
waćwypowiedziwformiejęzykowej)orazsprawnośćrealizacyjną(realizować
substancjęfoniczną).Taostatniaorganizujesięnadwóchpłaszczyznach:supra-
segmentalnej(wyznaczanejprzezakcent,melodięirytm)isegmentalnej(skła-
dającejsięzgłosek)54.
Rozwójmowykomunikacyjnejudziecirozpoczynasięjużwchwilinarodzin.
Napoczątkudzieckoprzekazujeswojeemocjezapomocąkrzyku,minczygestów,
agdyrozwiniesystemjęzykowy1zapomocąwypowiedzi.Małedzieckokomu-
nikujesięnajczęściejzmatką,jakrównieżznajbliższymotoczeniem,jegointer-
akcjewzbogacająsię,gdyzaczynauczęszczaćdoprzedszkolaiszkoły.Nastę-
pujeszybkasocjalizacjamłodegoużytkownikajęzyka,musionbowiemsprostać
nowymsytuacjomspołecznym,opanowaćnowerole.Początkowodzieckoużywa
mowydialogowej,późniejkoniecznejestopanowaniemonologu,sprawnośćspo-
łecznawykształcasięnajpóźniej
55
.Mowakomunikacyjnadzieckarealizujesię
wyłączniewokreślonejspołeczności,trwałaizolacjamożewięczaburzyćjejroz-
wój.Progresjamowykomunikacyjnejzależywdużejmierzeodnastępujących
czynników:obciążeńgenetycznychdziecka,warunkówrodzinnychiśrodowisko-
wych,temparozwojudziecka,rozwojumożliwościpoznawczych
56
.
Rozwójmówieniaprzebiegastopniowo.Zdaniemwielubadaczykompeten-
cjakomunikacyjnaopanowanajestprzezdzieckookoło10.rokużycia57.
wieku;por.MiPRZETACZNIK‑GIEROWSKA:Odsłowadodyskursu.Studianadmowądziecka.War-
szawa1994,s.1681173.
52OiDURCOT:Direetnepasdire.W:Wywiadprasowy.Język1gatunek1interakcja.Red.
MiKITA.Katowice1991,s.1.
53Więcejnatentemat:LiKACZMAREK:Naszedzieckouczysięmowy.Lublin1982.
54SiGRABIAS:Językwzachowaniach…,s.318.
55Tamże,s.323.
56JiPORAYSKI‑POMSTA:Umiejętnościkomunikacyjnedzieciwwiekuprzedszkolnym.Studium
psycholingwistyczne.Warszawa1994.
57Por.EiFILIPIAK:Kontekstyrozwojuaktywności…,s.75.
