Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
Czasna…kompetencjęprzestrzenną1nowydeterminantkompetencjijęzykowej
dzajeruchów:postępujący(odstronylewejdoprawejkażdegowiersza),zwrotny
(odpoczątkudokońcajednejlinii)orazwsteczny,zapewniającyponowną
kontrolęprzeczytanychgrafemów.Samprocespostrzeganiaiprzełożeniaspo-
strzeganegoelementujestskomplikowany.Percepcjaprzestrzennaposzcze-
gólnychelementówrozwijanajestdopieronapewnymetapieżyciadziecka,dla-
tegoteżzbytwczesnanaukaczytaniajesttrudna
72
.Młodyużytkownikjęzyka
musidojrzećdotakiejczynności,nauczyćsięodróżniaćjedneelementyod
drugich,równieżwprzestrzeni(odróżniaćposzczególnelitery,umiećwydzie-
lićgranicępomiędzyjednąadrugąliterą,zdawaćsobiesprawęzistnieniadwu-
znaków).
Wnabywaniuumiejętnościczytaniamogąpojawićsięrozmaitetrudności
(dysfunkcjei/lubzaburzenia).Zaichprzejawuznajesięwolnetempoczytania,
częsteprzerwy,wtrąceniadodatkowychwyrazów,nieprzestrzeganieprawidło-
wejkolejnościwyrazów(odlewejdoprawej),opuszczanieposzczególnychliter,
sylablubwyrazów,mylenieliteropodobnejstrukturzegraficznejczyfonetycz-
nej,zmianawyrazównainne(sensownelubpozbawionesensu),słabezapamię-
tywanieprzeczytanejtreści,nierozumienielubsłaberozumienieczytanejtre-
ści.Poddającanalizieumiejętnośćczytania,wtymczytaniazezrozumieniem,
wartoprzeprowadzićrównieżwywiadrodzinny,ponieważnajnowszebadania
dowodzą,żesprawnośćzzakresuczytaniazezrozumieniemjestuwarunkowana
rodzinnie73.
Etiologiaopisanychzaburzeńmożebyćróżnaiwiązaćsięzarównoztrwa-
łymidysfunkcjami,jakrównieżwadamiwrodzonymi(wzroku,słuchu,mowy
itp.)74.Wielubadaczyzwracauwagęnakorelacjępomiędzyzaburzeniamisłuchu
(percepcjisłuchowej)aumiejętnościączytania.Dzieciztrudnościamiwmówie-
niumogąmiećrównieżtrudnościwnauceczytania,wszczególnościwrozu-
mieniutekstuorazczytaniunagłos.Równieżwadywymowymogąpowodować
zarównotrwałe,jakiprzejściowetrudności.Naproblemywczytaniumożemieć
takżewpływopóźnionyrozwójmowywstosunkudonormyrozwojowej.Trud-
nościwczytaniusąpotęgowaneprzezzniekształcenieformyjęzykowej.
Wocenieumiejętnościczytaniabierzesiępoduwagętrzyzasadnicze
aspekty:
1czas,którypotrzebnyjestdoprzeczytaniawskazanychwyrazów,grupwyra-
zów,tekstulubzdań;
72Wliteraturzeprzedmiotuspotkaćmożnajednakpraktyków,którzyproponująuczyćczy-
taniaipisaniajużodnajwcześniejszychlatżyciadziecka.JadwigaCieszyńskawswojejksiążce
Naukaczytaniakrokpokroku.Jakprzeciwdziałaćdysleksji(Kraków2001),proponujerozpo-
cząćnaukęczytaniajużwprzedszkolu.
73Więcejnatentemat:MiJUREWICZ:Czytaniezezrozumieniem.Uwarunkowaniarodzinne.
Warszawa2010.
74
Opisyzjawiskzwiązanychzzaburzeniamiczytaniaipisaniaznaczniewykraczająpoza
zakrestematycznyniniejszegoopracowania.
