Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
46
Podstawytemporalneanalizyrzeczywistościspołecznej
kreowaniezdarzeńwprzyszłości.Dążeniedodoskonałościbyłoprocesemciągłym,
alestandoskonałyizmiennośćwzajemniesięwykluczały.
Todrugie,nniedoskonałe”znaczenieczasu,wynikającezjegoutożsamienia
zziemskązmianą,jestwidocznewfilozofiigreckiejszczególniewtedy,gdyzwracasię
uwagęnaprzeciwstawienietegonziemskiego”
,niedoskonałegoczasudoskonałemu
czasowiwiecznemu.Odkrycietego,coponadczasoweiniezmienne,prowadziłodo
pomniejszeniaznaczeniabytowaniaziemskiego,alewtensposóbukształtowało
dominująceprzezkilkanaściewiekówspojrzenienantuiteraz”
.Wpisywałosię
ponadtowkolejnypodstawowycelfilozofiigreckiej,polegającynazrozumieniu
relacjinpomiędzybytemtrwałymabytamizmiennymi,pomiędzytrwałością
aulotnością,śmiertelnościąanieśmiertelnością”27.
Szczególnieistotneuwagidobadańnadczasem,azwłaszczaczasem,przestrze-
niąiciągłością,poczyniłZenonzElei(ok.490-ok.430p.n.e.),któryzapropo-
nowałm.in.pojęcieparadoksu,współcześnieokreślanepotocznympodejściem
dorozumieniaczasuiprzestrzeni.Opierasięonnaprzekonaniuozawodności
zmysłów,atymsamymniedoskonałościpoznaniaświatazaichpomocą.Jednym
zesposobówinterpretacjiczasubyłozastosowanieprzykładustrzaływlocie
28
.
AnalizalotustrzałydoprowadziłaZenonadostwierdzenia,żeruchjestiluzją,
zaktórąodpowiadająwłaśniesłabezmysły.Wynikatozfaktu,żeobserwowana
wdowolnymmomenciestrzałaznajdujesięwstaniespoczynku,takjakbybyła
zastygławczasie.Wdowolnej,przebiegającejwukładzieczasowo-przestrzennym
zmianiemożnawyróżnićtakieelementy,jakpunktczymoment.Wykorzystując
tęlogikę,ZenonzEleiudowodnił,żestantymczasowości,innymisłowy-czas
będącyzmianą,niewystępujewrzeczywistości,aprzekonanie,żejestinaczej,to
tylkopochodnaniedoskonałościludzkichzmysłów
29
.WprowadzoneprzezZenona
pojęciebezczasowegomomentustałosięprzedmiotemwielubadańiinspirujących
rozpraw,pozwoliłolepiejdostrzecróżnorodnysenswyrażenianchwilateraźniejsza”
orazrozprawićsięzpotocznymipoglądaminaruch30.
Platon(427-347p.n.e.)zeswoimipoglądaminaczaswpisywałsięwprzed-
stawionewcześniejogólniepodstawyrefleksjigreckiejoczasie,czyliwkoncepcję
czasujakoruchu31,zmianyorazrozwojucyklicznego.Najbardziejrozbudowane
ujęciedotycząceczasuznalazłosięwdzielept.Timajos,będącymdialogiem
27B.Adam,Czas,przekład:M.Dera,Warszawa2010,s.34i35.
28
Jegoprzykładzestrzałąwciążwywołujekontrowersje,dotyczącezwłaszczazałożeńpodstawowych.
Zob.G.E.R.Lloyd,Czaswmyśli...,[w:]A.Zajączkowski(red.),Czaswkulturze,s.238.
29
P
.Paczkowski,Paradoksy„kontinuum”:ZenonazEleiargumentyprzeciwruchowi,[w:]W.A.Kamiński,
G.Nowak,S.Symotiuk(red.),Przestrzeńwewspółczesnejnauce,Zamość2003,s.113-120.
30G.E.R.Lloyd,Czaswmyśli...,[w:]A.Zajączkowski(red.),Czaswkulturze,s.240.
31
Niemazgodnościcodotego,czykoncepcjaPlatonatomodelczasuwyłączniekosmocentryczny,czy
ontologicznyimetafizyczny.BarbaraSkargapisze:nTylkowówczas,gdyczłowiekoddajesięracjonalnym
spekulacjom,możedojśćdozrozumienia,żeźródłemporządkusąukładyikombinacjeliczbizwiązany
znimiczas.Pojmujezatem,żeczasniejestbynajmniejruchemanimiarąruchulecz,wyprzedzającwszelki
ruch,jeststrukturalnymelementemwszechświata,którystanowizasadęjegouporządkowania.Dzięki
tejzasadzieświatmożesięstaćnajdoskonalszymodwzorowaniemwieczności”
.Zob.B.Skarga,Kwintet
metafzyczny,s.30.B.Adam,Czas,s.38.
