Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Część1.Naukispołeczneisocjologia
AugustComtebyłkontynuatoremprogramubadawczegoC.H.deSaint-Si-
mona3,odktóregoprzejąłszeregkoncepcjinaużytekwłasnejsyntezy-synte-
tycznegosystemuwiedzy.Twórcafilozofiipozytywnejużywałpewnychpojęć
wchodzącychwspółcześniewskładjęzykanaukisystemowejistworzyłteorię,
którazainspirowałakolejnepokoleniabadaczy(nierzadkojakoinspiracjado
sprzeciwu).
ZdaniemComtela,zadaniemanatomiispołecznejjestbadaniewzajemnych
działańioddziaływań,jakienasiebiewywierająwszystkieczęścisystemu
społecznego.Właśnienpunktemwyjściamusibyćwsocjologiipojęciesyste-
mu”[Szacki1981:268].Każdyelementspołecznyujmowanyjestjakowzajem-
nieodpowiedzialnyzawszystkieinne.Każdacywilizacjaikażdespołeczeństwo
opierająsweistnienieifunkcjonowanienazasadzieharmonii-pomiędzyca-
łościąaczęściamisystemuspołecznego.Należybadaćnajpierwcałość,anie
poszczególneczęści.Przechodzenieodcałościdoposzczególnychczęścima
byćprocesemwtórnymbadańnaukowych.Potrzebyteoretycznewynikają
zjednoczesnejpotrzebyporządkuipostępu.Celsubiektywnynaukisprowadza
siędozaspokojenialudzkichpotrzeb.Pozytywizm(jakofilozofianaukiipod-
stawowametodologia)miałstaćsięźródłemumysłowejispołecznejharmonii
współczesności.Cechąwiedzyjestzmienność.Pozytywizmjestścieżkąmiędzy
empiryzmemamistycyzmem.Takwięcnsystemowość”możnatutajstwierdzić
zarównowsensiebudowy(ontologii)teoriinaukowej,jakiwznaczeniuogól-
nejmetodyepistemologicznej,dotyczącejprzedmiotusocjologii.
AutorowiCoursdephilosophiepositive4niechodziogromadzeniefaktów,
leczoformułowaniepraw,zzastosowaniemindukcjiidedukcji.Metodami
badawczymipowinnybyć:obserwacja,eksperymentibadaniaporównawcze
(historyczne).Obserwacyjnąpewnośćpoznaniazapewniaćmiałoograniczenie
siędozmysłów,zzastrzeżeniemjednakże,iżpoznaniepozytywnenigdynie
jestabsolutne,lecztylkowzględne(zależneodorganizmuiśrodowiska).Celem
naukimiałobyćpoznanieiprzewidywanie,bezwartościowania.
BłędemComtela,powtórzonymprzezkolejnychsocjologów,jestdostrzega-
niewświeciezewnętrznymspoczynkuistatyki.Cechążyciaifunkcjonowania
systemów(atakżetrwaniamateriinieożywionej)jestruchizmiana,poczy-
nającodpoziomukwantowego-odprzemiankorpuskularno-falowych-po
skalęmakro.Takżeniewszystkiezjawiskaiprocesy(zwłaszczapsychiczne)są
zmysłowoobserwowalne.Pozatymnieprzewidział,żerozwójnaukiniezakoń-
czysięnanpozytywnejfazierozwojuumysłu(ikultury)”
.Dotrzechstadiów
rozwojowychumysłuludzkiegoiludzkości:magiczno-teologicznego(etapy
fetyszyzmu,politeizmuimonoteizmu),metafizycznegoipozytywnego[Comte
1973:4-22],należałobydodaćfazęczwartą-systemową,nowejsyntezy,po-
przedzonąetapamiprzejściowymi.
3
Hr
.ClaudeHenrideRouvroy,comtedeSaint-Simon(1760-1825),arystokrata(z
rodupowołującegosięnapochodzenieodKarolaWielkiego);wswychpoglądach
zawarłelementyteoriisocjologicznej[por
.Szczepański1961:27-48].Comtewspół-
pracowałzSaint-Simonemwlatach1817-1824.
4
Główne,6-tomowe,dziełoA.Comtela,wydanewlatach1830-1842.
