Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
ModernizmwCzechach,wrozumieniuepokiliterackiej,oficjalnierozpoczyna
sięwpołowielatdziewięćdziesiątychXIXwieku,alezapowiadajągojużpewne
zjawiskazpoczątkówtejdekady1.JakpiszeAnnaGawarecka,autorkapracy
oczeskichdekadentach,wCzechachpodkoniecXIXwieku,naskutekHpozo-
stawaniaworbicieoddziaływanialiteraturyfrancuskiej,rozpowszechniłosię
słowomoderna,stosowaneczasamijakookreśleniecałejrodzącejsięformacji
kulturowej”2.Związkitegoterminuzpolskimrozumieniemmodernizmuwla-
tachsiedemdziesiątychXXwiekunałamachHPamiętnikaSłowiańskiego”anali-
zowałJacekBaluch3,dlaktóregoistotnymipunktamiodniesieniabyłykierunki
artystyczne:dekadentyzm,impresjonizm,symbolizm,definiującemodernizm
polski,awszerszymkontekście-europejski.AbstrahującodnurtującegoBa-
luchaproblemu,dającegosięsprowadzićdopytania:HCzyczeskamoderna
jestmodernizmem?”,wartozwrócićuwagęnato,żereprezentowaneprzez
autorastanowiskobadawczekoncentrujesięnaklasyfikacjachprądowych,
zatemnaHhieratycznych”kategoriachjakowyznacznikachepoki,skutkując
umieszczeniemwcentrumbadawczejrefleksjigłównietwórcówpłcimęskiej.
Takieujęciemodernizmuczeskiegobyłoprzezwielelatdominująceiobowią-
zujące,alezarysowanywjegorezultaciekrajobrazliteracko-kulturowynie
uwzględniałwszystkichwzbogacającychgozjawiskiprocesów.Modernizmto
bowiemrównieżokres,wktóregoideowo-artystycznymcentrum-zwłaszcza
naprzełomiewieków-znajdowałysiękobiety.SłowaHkobieta”iHkobiecość”
odmienianebyływówczasprzezwszystkieprzypadki,nastąpiłintensywny
1
Cezurąwrozwojumodernizmubyłdoniedawnarok1900,poktórymnascenieliterackiejpoja-
wiłosiętzw.pokolenieanarchistów.WwydanejniedawnowCzechachpracyzbiorowejDějinynové
modernynowącezurąstajesięrok1905.HWprezentowanejtupracy”-pisząwrozdzialewprowa-
dzającymPetrBílekiVladimírPapouśek-Hktóraobejmujeokresrozwojuliteraturyczeskiejodroku
1905doroku1923,skupiamysięnapowstaniuidyskursywnejcyrkulacjiparadygmatuzwiązanego
zkonstytuowaniemsięjęzykamodernizmuiawangardy,którewwarunkacheuropejskichozna-
czałyoddzieleniesięodsecesyjnejornamentyki,symbolizmuidekadentyzmu,przynoszącnowe
możliwościobrazowaniarzeczywistości.Wniniejszejpracyzatemzajmujemysięepokąpóźnego
modernizmuwCzechach.Naturalnie,wybranyokres(...)jestkonstruktemarbitralnym.Rozpoczyna
sięwrokupraskiejwystawydziełMunchajakoswegorodzajuznaczącą»inicjacją«wskazującąna
przemianydyskursuartystycznego,kończyzaśrokiem,wktórympowstajepoetyzmjakomoment
graniczny”.Za:P.A.Bílek,V.Papouśek,Metodapozorovón{déjinajej{souvlislostiIw:]Dějinynové
moderny.Českóliteraturavletech1905-1923,VladimírPapouśekakolektiv,Praha2010,s.18.
2
A.Gawarecka,Wygnańcyzeświatówminionych.Oczeskichdekadentach,Poznań2007,s.60.
3
J.Baluch,Czeska»moderna«i»izmy«,HPamiętnikSłowiański”1974,s.171-190.
7
