Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CzłowiekimoralnośćwmyśliJackaWoronieckiego...
Idealizm
Woronieckibyłzdecydowanymprzeciwnikiemikrytykiemsubiektywistycznego
idealizmuteoriopoznawczego,który—jegozdaniem—wewspółczesnejfilozofii
podmiotusprowadzanyjestczęstodopsychologii,czylinaukiomyśleniu.Założenia
filozofiiidealistycznej,szczególnieodczasówKartezjuszaiKanta
3
,negująmożliwość
obiektywnegopoznaniabytówrealnieistniejącychpozanasząświadomością
4
,stądteż,
wkonsekwencji,podważająnaukowośćtezopartychnazdroworozsądkowympozna-
niuidoświadczeniuempirycznym
5
.Dlategopodwpływemidealistycznychkoncepcji
3
Istotne,jaksięwydaje,jestto,iżWoronieckizauważyłzasadniczyzwiązekpomiędzyteoriopo-
znawczymirozważaniamiKartezjuszaaepistemologiąI.Kanta.Jakbowiemsłuszniepodkreślają
współcześnimyślicielekatoliccy,bezsubiektywistycznejkoncepcjiautoraRozprawyometodzie
niebyłobybyćmożekopernikańskiegoprzewrotuwmyślikrólewieckiegofilozofa,którypogłębił
przepaśćpomiędzytradycyjną,klasycznąkoncepcjąpoznawaniarzeczywistości,anowożytnym
iwspółczesnymsubiektywizmemiagnostycyzmem.Zob.:M.A.Krąpiec,Orozumieniefilozofii
Lublin1991,s.160.
4
J.Woronieckipisał,żendlaDescartesaaktywoli,uczucia,afekty,sąprzedewszystkimideami;one
gootyleinteresują,oilesąprzedmiotemświadomości,będącejwjegomniemaniuistotąnaszego
życiapsychicznego”
.(J.Woroniecki,Oświataawychowanie,nRokPolski”1(1916),nr7,s.38).Pogląd
takiwyrażałrównieżŚ.Gilson.Zob.m.in.Ś.Gilson,
Elementyfilozofiichrześcijańskiej
,przeł.zang.
TomaszGórski,Warszawa1965,s.220.M.A.Krąpiecstwierdza,żetowłaśniepoglądyKartezjusza
odegrałynajbardziejzasadnicząrolęwrozpowszechnianiusiękoncepcjisubiektywistycznych:
nWdziejachfilozofiiieuropejskiejkulturykartezjanizmokazałsięstanowiskiemprzełomowym,
skierowującymfilozoficzneanalizynatorysubiektywizmu”
.(M.A.Krąpiec,Poznawaćczymyśleć.
Problemyepistemologiitomistycznej
,Lublin1994,s.243).Zob.także:
T
.Kuczyński,Czyczłowiek
współczesnymajeszczeduszę?DyskusjazantropologiąbezBoga,Radom2005,s.25-30;Warto
tutajprzytoczyćanalizyP
.S.Mazura,którysłuszniezauważył,iżkartezjańskakoncepcjapozna-
niazaowocowałaniejakoubóstwieniemczłowieka,cooczywiścieniemogłoniespowodować
tragicznychdlaczłowiekakonsekwencji,nietylkozresztąnagruncieepistemologiiiantropologii.
Kartezjuszicałapostkartezjańskatradycja—piszewspomnianyautor—odrzucająTomaszowe
rozwiązanieoprymacieprzedmiotunadświadomościąiuznają,żeprzedmiot(idea)pojawiasię
wuformowanejuprzednioświadomości.Stądteżświadomośćjawisięjakomiejsceidei.Doktor
Anielskiniemógłbysięznimzgodzić,gdyżpociągatozasobąuznaniepierwszeństwaświadomości
wpoznaniu.TakizaśatrybutpoznaniaprzysługujeBoguianiołom,anieczłowiekowi.DlaAbso-
lutujestbowiemtymsamympoznaniewłasnegopoznaniaipoznaniewłasnejistoty.Człowiek
zaśpoznajezapośrednictwemformpoznawczych,któreaktualizująjegointelekt”
.(P
.S.Mazur
,
Onazwachintelektu,Lublin2004,s.132).
5
J.Woroniecki,
Upodstawkulturykatolickiej
,Poznań1935,s.13.Jakpisze
Z.Szymczyk,nImmanuel
Kantbyłtymmyślicielem,którywszedłdohistoriifilozofiijakoautorklasycznegoodrzucenia
20
