Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałIStanowiskoJ.Woronieckiegowobecniektórychnurtów...
kantowskichipostkantowskichwczasachpóźniejszychpojawiłosięniesłuszne,zda-
niemnaszegouczonego,przekonanie,żeteoria(zwłaszczafilozofia)niemanicwspól-
negozpraktykążyciacodziennego,lubteżniejednokrotniejejzaprzecza
6
.Wynikało
6
metafizykibędącejpoznawczymsystemempodstawowychstrukturrzeczywistości”
.(Z.Szymczyk,
Racjonalność,racjonalizm,wiara,[w:]Rozumiwiaramówiądomnie.WokółencyklikiJanaPawłaII
„Fidesetratio”,red.KrzysztofMądelSJ,Kraków1999,s.115).Zob.także:Ł.Książyk,Nihilizmgno-
styckiakulturaprzełomuXIXiXXwieku.Rekonesans,Warszawa2010,s.228.J.Sochońkomentując
myślKartezjuszastwierdzazkolei,żenfilozofia»cogito«wrazzradykalnymkartezjańskimduali-
zmemodniosłahistorycznysukceszarównowteoriachpoznania,jakiwmetafizyceczywetyce.
Niektórzybadaczemówiąwręczouformowaniusiękartezjańsko-fenomenologicznegonurtu
wfilozofiinowożytnej.Realizmbytowyzostałprzekreślony,comusiałozaowocowaćograniczeniem
teoriopoznawczym.Filozofiawpadła,jaktookreśliłWojciechChudy,wpułapkęrefleksji,utraciła
swójgłównyprzedmiotpoznania,świat,zagłębiającsięwmeandryegotyczności.Liczysięodtąd
wartośćrefleksjijakotakiej,zasadzającasięnasubiektywnejpewności,niezaśnaafirmacjibytu”
.
(J.Sochoń,Religiajakoodpowiedź,Kraków2008,s.224).Wartowtymmiejscutakżeodnotować
uwaginatentematdokonaneprzezB.Pazia,któryzauważył,żenwnauceKartezjuszaczłowieczy
podmiotodnalazłwmyśleniuostojępewnościwłasnegoistnienia,jednakzaznacznącenę,którą
byłautratapewnościistnieniaświatamaterialnego.Nawetpozastosowaniuzłożonychzabiegów
prowadzącychdowykazaniarealnościświata,którychintegralnymmetafizycznymogniwembył
prawdomównyBóg(Deusverax),naszapercepcjaświataodzyskałajedyniequasi-pewnośćoist-
nieniuswojegoprzedmiotuwpostacitzw.pewnościmoralnej(uneassurancemorale).Całkowicie
pozazakresemzainteresowańKartezjuszaijegomożliwościteoretycznychpozostałakwestia
uprawomocnieniapoznaniainnychja.Kwestiata,jakoproblemfilozoficzny,ujawniłasiędopiero
wXXwieku”
.(B.Paź,ProblemjednościbytuludzkiegowujęciuKartezjuszaiLeibniza,[w:]Zadania
współczesnejmetafizyki,t.9:Dusza.Umysł.Ciało.Spórojednośćbytowączłowieka,red.Andrzej
Maryniarczyk,KatarzynaStępień,Lublin2007,s.276).Zkoleiokrytycekantowskiejteoriipoznania
zpunktuwidzeniafilozofiirealistycznejzob.m.in.:M.A.Krąpiec,Filozofia—cowyjaśnia?,Lublin
1998,s.123-124;tenże,
Językiświatrealny
i
i
,wyd.IIpopraw.,Lublin1995,s.53-54.
S.Kamiński,
Czymożliwesąogólneikoniecznetwierdzeniarzeczowe?,[w:]M.A.Krąpiec,S.Kamiński,Zteorii
imetodologiimetafizyki,Lublin1994,s.304;Ś.Gilson,Filozofiteologia,zfranc.przeł.J.Kotsa,
Warszawa1968,s.42.Por.:K.Kowalski,Podstawyfilozofii,Gniezno1930,s.197-214.Krytyczny
stosunekdopoglądówI.KantamiałwspółczesnyWoronieckiemuK.Wais,omawiającyjegoepi-
stemologięorazfilozofięBogaiporównującyjązmyśląśw.TomaszazAkwinu.Zob.:K.Wais,Bóg,
jegoistnienieiistota,wyd.IIpopraw.irozszerz.,Lwów1929,s.108-144.
J.Woroniecki,Państwoiszkoła.Rozprawazetatyzmemkulturalnym,maszynopis,sygn.VI2100,s.3:
nTrzebarazjużprzezwyciężyćtoprzekonaniewprowadzoneprzezkantyzmdoumysłowościwspół-
czesnej,żemiędzyteoriąapraktykąjeśliniemasprzeczności,towkażdymrazieniemaizwiązku,
takiżpierwszadladrugiejmałomaznaczenia.Stanowiskotosłusznewatmosferzejednostronnego
idealizmuniemieckiego,niezdolnegodowysnuciateoriizobiektywnejrzeczywistościtegoświata,
jestnonsensemdlaumysłów,którenieuległyneurasteniisubiektywizmuiczerpiąswąwiedzę
21
