Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałIStanowiskoJ.Woronieckiegowobecniektórychnurtów...
współcześniWoronieckiemukatoliccymyśliciele
47
.Zpartykularyzmemnieodłącznie
przezodrzucenieautorytetów(np.Arystotelesaczyśw.TomaszazAkwinu),aletakżepoprzezpomi-
janiepodstawowychzasadmetodologiibadańnaukowych,najakichonisięopierali,doprowadzając
doznacznegozubożeniahoryzontówpoznawczychiniezwyklewybiórczegopatrzenianawiele
istotnychproblemówfilozoficznychiteologicznych.JakzauważyłE.Morawiec,wspomnianaten-
dencjawiązałasięzeswoistymkultemnnowoczesności”
,jakiemuhołdowalinowożytnimyśliciele,
wszczególnościF
.BaconiR.Descartes:nNowoczesnośćepokinowożytnejcharakteryzujetendencja,
byrozpoczynaćwszystkiedziedzinykulturyradykalnieodnowa,aszczególnienaukę.ZdaniemBa-
conawszystko,codawne,arystotelesowskie,jesttakniewielewarte,żeniemożnajużtegopoprawić,
amożnajedyniezastąpić.Kartezjuszmówi,żemusiwszystkoprzewrócićodpodstawizacząćbudo-
waćnanowo,odfundamentów.AniwprzypadkuBacona,aniKartezjuszaniechodzioreformęiod-
nowienie,anitymbardziejosamotylkoożywienie,leczoradykalnynowyporządek.Słowo»nowy«
oznaczazawszetosamo,cowyrażenie»nowegorodzaju«.Cecharadykalnejnowości,wyrażającejsię
wradykalnymoderwaniuodtradycji,bywauznawanaipochwalanajakowyróżniającacechaepoki
nowożytnej”
.(E.Morawiec,Onowoczesnościwfilozofiiróżnychepokhistorycznych.Studiumzhistorii
pojęcianowoczesności,Warszawa2012,s.27).NatematstosunkuKartezjuszadohistoriizob.m.in.:
Ś.Gilson,Bógifilozofia,przeł.zang.MariaKochanowska,wyd.II,Warszawa1982,s.65,68.Jakza-
uważająbadaczedziejówfilozofii,Baconodrzucająccelowewyjaśnianierzeczywistościdoprowadził
dotego,żenaświatzaczętopatrzećodtądjedyniepodkątemilościowegojegobadania,awzorcową
nauką,cechującąsięobiektywnościąujęćbadawczych,stałasięmatematyka.P
.Gondekpisze,
żenkonsekwencjątychstanowiskstajesięzachwianierównowagipomiędzyróżnymiaspektami
badańrzeczywistości.Namatematyce,jakonaucedokonującejilościowegowyjaśnianiaświata,
staranosięoprzećfizykę,atakżefilozofię.Nakanwietakiegosposobubadaniaświatapojawieniesię
zalążkanowego,uniwersalnegopytaniawiedzotwórczego—»jak?«,któregosenssprowadzasię
doilościowegoopisuzjawiskorazstanówrzeczy,zdecydowałooodmiennymrozumieniucelów
nauki.[ł]Nowąmetodęwyjaśnianiazaczętoekstrapolowaćrównieżnazagadnieniafilozoficzne”
.
(P
.Gondek,Znaczenieprzyczynycelowejwwyjaśnianiurzeczywistości,[w:]Zadaniawspółczesnej
metafizyki,t.7:Analogiawfilozofii,Lublin2005,s.300).WspomnianyzkoleipowyżejJ.J.Rousseau
—jaksłuszniezauważyA.Peretiatkowicz—chociażdeklarowałswojeradykalneodcięciesięodtra-
dycjifilozoficznejpoprzedników,pośredniojednaknieuniknąłzwiązkuzniąprezentującswoje
poglądy:nWprzeciwieństwie[ł]dopoprzednikówtworzyzasadniczepierwiastkinormatywne
[swojejteorii—R.P
.]niezależnieoddoświadczeniaiprzeszłościhistorycznej.[ł]niejestwszakże
Rousseauwstaniezwolnićsięzupełniezpęttradycjiijakkolwiektworzyodmiennąodswychpo-
przednikówtreśćfilozoficzną,jednakprzejmujeodnichwdużymstopniutradycyjnaformęprzed-
stawienia.Awięcwśladzanimiwprowadzapojęcienaturyikonstruujehipotezęstanunatury”
.
(A.Peretiatkowicz,FilozofiaspołecznaJ.J.Rousseau’a,wyd.IIprzejrz.iuzupełn.,Poznań1921,s.77).
47
Nauwagęzasługująchociażbyuwagiks.M.Niteckiego,któryzauważył,żenBaconnicztego
niewiedział,czyniechciałwiedzieć,cobyłoistotnązdobycząinieśmiertelnązasługąmyślicieli
średniowiecznych.Jakgdybysięświatmyśliodniegozaczynał,pragnieprzekreślićprzeszłośćna-
ukową.[ł]Zcałejfilozofiigreckiejledwieprzyznałniecosensukilkumyślicielom,najdawniejszym
33
