Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałIStanowiskoJ.Woronieckiegowobecniektórychnurtów...
chociażtakżezauważałwjegodoktryniedużeniebezpieczeństwa.Wpóźniejszych
badaniachwieluzaśuczonychpodkreślałojednakzasadniczeróżnicepomiędzy
obydwomanurtami
111
;F
.vonHayektwierdził,żepierwszyznich(francuski)toten,
któregorozwójdokonałsiępodprzemożnymwpływemkartezjańskiegoracjonalizmu,
zakładającegofałszywąkoncepcjęnaturyludzkiegopoznania(wyolbrzymiającąwiarę
wmocindywidualnegorozumuimającąpogardędlawszystkiegotego,coniezostało
świadomiezamierzonelubczegoczłowiekniebyłwstaniezrozumieć);jegoskutki
prowadząnieuchronniedosocjalizmu.Drugizaś,toindywidualizmm.in.D.Hume’a,
A.Smitha,A.Fergusona(filozofowieszkoccy),orazJ.Locke’aiE.Burke’a,kontynuowa-
nypotemrównieżwXIXw.weFrancjizasprawąAlexisadeTocqueville’a,awAnglii
—JamesaActona.Ówprawdziwyindywidualizmzakładaświadomośćograniczeńludz-
kiegorozumu,którarodzipostawępokoryczłowiekawobecanonimowychprocesów
społecznych;głositakże,żewżyciuipodejmowaniuróżnychdecyzjiprzezczłowieka
dużąrolęodgrywająprzesłankiemocjonalne.Ontozrodziłklasycznyliberalizm
angielski
112
.Niektórzyautorzynamwspółcześnipróbujądowodzić,żeprawdziwy
liberalizm,np.wwersjiJ.Locke’a,maswojągenezęwmyślischolastycznejpóźnego
średniowiecza,apoglądywieluprzedstawicielitegokierunkusązgodnezduchem
myślichrześcijańskiejikatolickąnaukąspołeczną
113
111
JakpiszeW.Kwaśnicki,nZasadniczaróżncamiędzykoncepcjamikontynentalnymiaszkockimi
poleganatym,żenakontynencieeuropejskimwwiększymstopniuwierzonowmocrozumu,ra-
cjonalnośćistądmożliwośćzaprojektowaniarozwojuspołecznego,podczasgdymyślicieleszkoccy
kładlizdecydowaniewiększynacisknaspontanicznośćrozwojuiniemożnośćjegozaplanowania.
WartypodkreśleniajestwkładSzkotówwrozwójpojęciaspołeczeństwaobywatelskiego(ang.
civilsociety)jakobytuodróżniającegosięiniezależnegoodpaństwa”
.(W.Kwaśnicki,Historiamyśli
liberalnej.Wolność,własność,odpowiedzialność
,Warszawa2000,s.115).
112
J.Godłów-Legiędź,Doktrynaspołeczno-ekonomicznaFriedrichavonHayeka,Warszawa1992,
14-16;25-26.Oangielskiejfilozofiiliberalizmuwwydaniujegonajbardziejznanychipopularnych
przedstawicieliijejwpływienapedagogikępóźniejszychczasówzob.m.in.:K.Wrońska,Pedagogika
klasycznego
liberalizmuwdwugłosie.JohnLockeiJohnStuartMill
i
i
,Kraków2012.
113
A.A.Chafuen,Religijnekorzenie
własnościprywatnej
,przeł.zang.
KamilaPajer
,[w:]Kradzeżaroz-
wójgospodarczy
,Warszawa2006,s.35-36.Spośródpolskichautorównauwagęzasługujepogląd
LucjanaWrońskiego,któryuważał,żeLockeodwoływalsięprzedewszystkimdowybranychele-
mentówetykirycerskiejśredniowiecza,chociażznanemubyłytakżeewangelicznezasadymiłości
bliźniegozawartewPiśmieśw.;interpretowałjejednakżewświetlezasadprzyjmowanejprzez
siebiehedonistyczniezorientowanejkoncepcjimoralnościczłowieka.Zob.:L.Wroński,Wzorzec
osobowygentelmanawkoncepcjiJohnaLocke’a,[w:]PrzemianyedukacyjnewPolsceinaświecie
amoralewychowania.IkonferencjanaukowaZakładuTeoriiiHistoriiWychowania,red.Wiesława
Korzeniowska,StanisławCzesławMichałowski,AndrzejMurzyn,Kraków2001,s.223-224.
55
