Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Socjolektczyjęzyksubkultury?
29
turaspołecznagenerujeodrębneformylubkodyjęzykowe,akodyteprzede
wszystkimprzekazująkulturę,czyniąctymsamymkoniecznympewientyp
zachowania”[Bernstein1980,90].Formazależnościspołecznych-piszeBern-
stein-rządzidokonywanymprzezmówiącegowyboremskładniisłownictwa,
wpływanato,cosięmówi,kiedysięmówiijaksięmówi.Różneformyrelacji
społecznejwytwarzająróżnekodyjęzykowe,narzucającemówiącymodmienne
hierarchieważnościizależności,ato,którekodymowysągenerowane,zależy
odsystemustosunkówspołecznych.
Określonytypzachowańirelacjispołecznychwarunkujewybórjednego
zdwukodówporozumiewaniasięczłonkówspołeczności:kodurozbudowane-
golubkoduograniczonego.Każdyznich-twierdziBernstein-wytwarzawłas-
nematrycezachowańjęzykowych:kodrozbudowanypobudza,akodograni-
czonyhamujetendencjedowerbalnieeksplicytnegoformułowaniamyśli.Kod
rozbudowany,charakteryzującsięniskąprzewidywalnościąleksykalnąisyn-
taktyczną,nastawionyjestnatakąorganizacjęwerbalnąwypowiedzi,która
ujawniaindywidualnośćpodmiotumówiącego.Kodograniczonynatomiast
cechujesięwysokąprzewidywalnościąleksykalnąisyntaktyczną.Przewidy-
walnośćleksykalnacharakterystycznajestdlawypowiedzizrytualizowanych,
skonwencjonalizowanych,takichjakkontaktyprotokolarne,obrządekreligijny
itp.Przewidywalnośćsyntaktycznauwarunkowanajestkontekstemsytuacyj-
nym,aistotnąrolęodgrywająpozawerbalneskładnikiprocesukomunikacji.
nNajogólniejszymwarunkiempojawieniasiętegokodujestrelacjaspołeczna,
którejpodstawęstanowiwspólny,rozległyzestawściślepodzielanychidentyfi-
kacjiioczekiwań,podporządkowującysobieświadomośćczłonkówwspólnoty.
Samarelacjaspołecznabędziemiaławzwiązkuztymcharakterinkluzywny.
Kulturowatożsamośćwspólnoty,redukującpotrzebęwerbalizowaniaintencji
wsposóbeksplicytny,wpływanauproszczeniestrukturymowyinazacieśnia-
niezakresusłownictwa”[Bernstein1980,99].Wsytuacjachkomunikacyjnych
warunkującychwybórkoduograniczonegonadznaczeniamiabstrakcyjno-ana-
litycznymiprzeważająkonkretne,opisoweinarracyjneznaczeniasłów(mające
zwyklezasięglokalny).Głównąfunkcjąkoduograniczonegojestwzmocnienie
określonejformyrelacjispołecznej.Niemówisiępoto,byprzekazaćjakąś
określonątreść,aleprzedewszystkimpoto,bynawiązaćlubpodkreślićistnie-
jącąłączność.
Pojęciakodurozbudowanego(rozwiniętego)ikoduograniczonegomogą
byćodniesionezarównodoużyciajęzykaprzezjednostkę,jakiprzezgrupę
