Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.Wprowadzenie
stwonaswójobraz,czyteżspołeczeństwotworzyczłowieka?
Możnabyłosięspodziewać,żewczasach,gdyfilozofiabyła
nieledwiegałęziąteologii,teologowie-filozofowiebędąprzy-
pisywaćludzkiemudziałaniuto,cowielufilozofówwcześniej
ipóźniejopisywałojakoefektyoddziaływaniasamegosystemu
politycznego.Rousseau,jakojedenzwielu,którychmożnaby
tuwymienić,zdecydowaniezrywazpoglądem,jakoby-sko-
roczłowiekjestzwierzęciemspołecznym-jegozachowanie
wspołeczeństwiemożnabyłowyjaśnić,odwołującsiędojego
zwierzęcychnamiętnościi/lubludzkiegorozumu.Człowiekro-
dzisięiwswoimstanienaturalnymniejestanidobry,anizły.
Tospołeczeństwojestsiłąrozkładowąwżyciuczłowieka,bę-
dącjednocześnieczynnikiemumoralniającym.Tegoostatniego
wpływuRousseauzaśniechciałbyutracić,nawetgdybyuważał,
żeczłowiekmożepowrócićdostanunatury.Takiejestjegosta-
nowisko,konsekwentniepodtrzymywanewkolejnychdziełach,
choćutrzymujesięzmyślenie,jakobywierzyłonwmitszlachet-
negodzikusaiubolewałnadnarodzinamispołeczeństwa3.Po-
stępowanieczłowieka,samajegonatura,którąniektórzybiorą
zaprzyczynę,jest,zdaniemRousseau,wdużejmierzewytwo-
remspołeczeństwa,wktórymczłowiekżyje.Społeczeństwozaś,
jaktwierdziRousseau,jestnierozerwalniezwiązanezorganiza-
cjąpolityczną.Bezzorganizowanejwładzy,którawnajgorszym
przypadkumusiprzynajmniejpełnićfunkcjęorganurozstrzy-
gającego,żadnaspołecznośćludzkaniemożezaznaćchoćbyna-
miastkipokoju.Naukaospołeczeństwieniemożebyćoddzie-
lonaodnaukiowładzy,anaukaoczłowiekuodżadnejztych
pierwszych.Rousseau,podobniejakPlaton,uważa,żezłysys-
tempolitycznyczyniludzizłymi,adobrysystem-dobrymi.
Nieznaczyto,żepaństwojestrzeźbiarzem,aczłowiek-bryłą
gliny,niestawiającąoporukształtomnadawanymprzezartystę.
JakzauważyłRousseau,międzyludźmiistniejąpodobieństwa,
3DalszeomówieniemyśliRousseauwrozdzialeVI.
25
