Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.Wprowadzenie
naprawdęchcąwalczyć”9.Najwyraźniejjednakniewszyscylu-
dziewystarczającomocnopragnąpokoju,ponieważprzyinnej
okazjiEisenhowerstwierdził,żengdybytylkomatkiwkażdym
krajuwytłumaczyłyswoimdzieciom,jakżyjąioczymmarzą
dzieciwpozostałychkrajach-wAmeryce,wEuropie,naBli-
skimWschodzie,wAzji-tozpewnościąwspanialeprzysłuży-
łobysiętosprawiepokojunaświecie”10.Tutajprezydentwydaje
sięzgadzaćzMiltonemcodotego,gdzienależyszukaćprzyczy-
ny,alebezMiltonowskiegopesymizmu,względnie-jeślikto
woli-realizmu.Agresywneskłonnościmogąbyćwrodzone,ale
czyichniewłaściweukierunkowaniejestnieuniknione?Wojna,
jakwszystkiedziałania,zaczynasięwumysłachiemocjachlu-
dzi;aleczyumysłyiemocjemożnazmienić?Ajeżeliuznamy,że
można,tojakbardzoijakszybkomożnazmienićczyjeśumysły
iuczucia?Ajeżeliznaczeniemająrównieżinneczynniki,tojak
wielkąróżnicęspowodujątezmiany?Natepytaniaoraznate
zpoprzedniegoakapitutrzebaznaleźćodpowiedzi,któreby-
najmniejniesąoczywiste.Wjakisposóbnajlepiejichszukać?
Niektórzyproponowaliby,bymożliweodpowiedzipotrakto-
waćjakohipotezy,którenależyzbadaćiprzetestowaćempirycz-
nie.Jesttotrudne.Większośćangielskichliberałówwczasie
pierwszejwojnyświatowejtwierdziła,podobniejakWilson,że
militarystycznyiautorytarnycharakterpaństwaniemieckiego
popchnąłNiemcydorozpętaniawojny,którawkrótcerozprze-
strzeniłasięnawiększączęśćświata.Jednocześnieniektórzy
liberałowie,awszczególnościG.LowesDickinson,twierdzili,
żeniemożnaobarczaćwinążadnegokonkretnegopaństwa.
Procesy,któredoprowadziłydowojny,możnabyłozrozumieć
isprawiedliwieocenićjedyniepoprzezzrozumieniesystemu
9Cyt.za:RobertJ.Donovan,EisenhowerWillCableSecretGenevaReports,
nNewYorkHeraldTribune”,13lipca1955,s.1.
10D.D.Eisenhower,przemówienienaspotkaniuNarodowejRadyKobietKa-
tolickich(NationalCouncilofCatholicWomen).Tekstza:nNewYorkTimes”,
9listopada1954,s.14.
30
