Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Człowiekwświecieidei
Zanimprzejdędogłównychrozważań,spróbujęspojrzećnaów
zmierzchzinnejperspektywy:rzekomegokońcafilozofii.Patoćka
uważał,żefilozofiawspółczesnaznalazłasięwślepejuliczce,mówił
nawetofilozoficznymSelbstaufebung.
ZdaniemPatoćki,zasadnejestzadaniepytaniaokoniecfilozofii,
trudnobowiemzakwestionowaćaktualnyupadekfilozofii.Oczywi-
ście,kryzysniemusibyćjeszczeflkońcem”
.Możeonstanowićnawet
jegoprzeciwieństwo,prowadzićdopozytywnegoprzełomu,otwar-
ciasięnanowypoczątek.Koniecmożebyć–jakpokazywałGeorg
WilhelmFriedrichHegel–dopełnieniem,zamknięciem,aleteż–jak
ujmowałtoMartinHeidegger–transgresją,przejściemflzjednego
brzegunadrugi”7.Filozofiakońcafilozofiitojużsamodzielny
tematdyskusjifilozoficznych,wktórychgłównąrolęodegralitak
wybitnimyśliciele,jakGeorgW.F.Hegel,AugusteComte,Friedrich
Nietzsche,KarlMarks,MartinHeidegger,JürgenHabermas,Jacques
DerridaczyRichardRorty8.
JanPatoćkasądził–apisałtowlatachsześćdziesiątychXXwieku
–żesytuacjawfilozofiinigdyniebyłatakzła9.Tezatamożesięwy-
dawaćzbytpochopna.Nienależywykluczać,żewynikałaztrudnej
sytuacjifilozofa;żyłbowiemwkrajunietylkoniedemokratycznym,
lecztakżefilozoficzniezideologizowanym.Argumentystojąceza
teząPatoćkibyłyjednakzdecydowanieniepolityczne.Popierwsze,
jakzauważał,filozofianieprzedstawiajużżadnychnowychidei.
MożnabynaturalniewysunąćwobecPatoćkikontrargumentiwy-
mienićkilkaoryginalnychstanowiskfilozoficznych,którezapre-
zentowanowostatnichdekadach,jak:hermeneutykafilozoficzna,
egzystencjalizmczystrukturalizm.Jeżelijednakspojrzećnahistorię
filozofiizniecoszerszejpespektywy–jakonaduchowedzieje
ludzkości–totrzebaprzyznaćracjępraskiemufilozofowi:ostatnią
wielkąkoncepcjąfilozoficznąbyłafenomenologia,którawradykalny
sposóbzmieniła(przywróciła)obrazfilozofii,aniestanowiłajedynie
jejkorekty.TezaPatoćkistajesięjaśniejsza,jeślidodamydotego
drugipostulat:filozofiibrakujedziśprzestrzenipublicznej.Zdarzały
7Por.M.Heidegger:Koniecflozofiizadaniemyślenia.Przeł.K.Michal-
ski.W:Drogiwspółczesnejflozofi.Red.M.J.Siemek.Warszawa1978,s.206.
8Jednąznajciekawszychpozycjidotyczącychkońcafilozofiiwkontekście
filozofiifenomenologicznejjestpraca:J.Sallis:Delimitations:Phenomenology
andtheEndofMetaphysics.Bloomingtion1995.
9Por.J.Patoćka:DasEndederPhilosophie?.In:Idem:AusgewählteSchrif‑
ten.Bd.2:KetzerischeEssaiszurPhilosophiederGeschichteundergänzendSchrifen.
Hrsg.K.Nellen,J.Nĕmec.Stutgart1988,s.432;J.Patoćka:Filosofevdneś.
situaci.V:Idem:Péčeoduśi.Sv.1ł,s.105–106.
