Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Człowiekwświecieidei
skończeniewielu.Dziejefilozofiitohistoriawzajemnychzależności
międzyróżnymitendencjamimetafizycznymi.Trzebapokazaćte
możliwości,bynastępniewyraźniejspojrzećnasamąkoncepcję
Patoćki13.
Patoćka,wychodzącoddiagnozywspółczesnejkondycjimetafi-
zyki,stałnastanowisku,żewiększośćwspółczesnychfilozofówuży-
wałategoterminujakoobelgi,którawykluczałazwolennikówmeta-
fizykizkolektywuprawdziwychfilozofów.AutorEsejówheretyckichł
miałprzedewszystkimnamyślineopozytywistycznąinterpretację
metafizykijakowiedzy,którejprzedmiotwykraczałpozadoświad-
czenie,azatempozagranicenaukpozytywnych(meta‑physis).Należy
zaznaczyć,żeCzechodrzucałtędefinicję,uważającjązafałszywą14.
Niemniejjednakokreślenietozawierałotakżeelementmyśleniakla-
sycznego,swoistegorodzajugestplatoński,którywiążesięzsynergią
analizontologicznychzmotywamiteologicznymi.Rozmyślającnad
metafizykąjakosekularyzacjąteologii,Patoćkadostrzegałliczne
trudności.Odrazunasuwałasięmyśl,żemetafizykabyłastarszaniż
chrześciaństwoitoona(anieodwrotnie)nadałamusystematyczne
oblicze15.Pomimożesyntezametafizykizteologiąoferowałatylko
jednązmożliwychdrógrozwojutejpierwszej,tojednaksilniezawa-
żyłanajejtragicznychlosach.OkorelacjitejpisałPatoćkatak:
Związekmiędzymetafizykąiteologiąstajesię[ł]podstawo-
wymduchowymfaktemcywilizacjizachodniej;[ł]bitwa
wobroniemetafizykiiprzeciwmetafizycebywaprzedstawia-
najakowalkazaiprzeciwteologii,aponieważteologiamanie
tylkopostaćabstrakcyjną,leczjesttakżeuwarunkowanaspo-
łecznie,toatakiprzeciwkoteologiiodzwierciedlająkrytyczne
postawyspołeczneipolityczne16.
Patoćkaprzypominałlosydziejówmetafizyki,amianowiciejej
przegranąwalkęznaukowymduchemnowożytności.Pokonanoją
nietyledziękinowejfilozofii,ile–nowejnauce,którąwypracował
XVIwiek17.Itak,prześciganiesięwkrytykowaniumetafizykioraz
13Por.J.P.Arnason:NegativePlatonism:BetweentheHistoryofPhilosophy
andthePhilosophyofHistory.In:]anPatočkaandtheHeritageofPhenomenology.
CentenaryPapersł,s.218inast.
14Por.J.Patoćka:Negativn.platonismusł,s.303.
15Por.W.Jaeger:Teologiawczesnychflozofówgreckich.Przeł.J.Wocial.
Kraków2007.
16J.Patoćka:Negativn.platonismusł,s.311.
17Por.ibidem,s.317.
