Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Czymjestmetafizyka?
19
sięwprzeszłościepoki,wktórychfilozofianiegenerowałanowych
idei,leczprzynajmniejmiałaswespołeczneugruntowanieorazsiłę
publicznegooddziaływania.Najlepszymtegoprzykładembyłafilo-
zofiahellenistyczna,która–choćmerytorycznienieokazałasiętak
doniosła,jakmyślprzedsokratejskaczyklasycznafilozofiagrecka–
przygotowałapodwalinynietylkożyciaobywateli,lecztakżecałego
ówczesnegospołeczeństwa.Niesposóbsobiewyobrazićpóźnego
okresuantycznego,całejkulturyhellenistycznejbeztejfilozofii10.
WpołowieXXwiekuPatoćkastwierdzałbrakjakichkolwieknowych
idei,dostrzegającjednocześniefakt,żefilozofiastraciłaswąspo-
łecznąważność.Wzasadzieto,cobyłoważne,wypowiedzianojuż
flwczoraj”.Współczesnyczłowieknieżyjewfilozoficznymświecie,
obecnie–stwierdzałPatoćka–panujesiłazestawu(Gestell);nauka
oraztechnikacałkowicieopanowałymyślenieoświecie,realizując
sięwinnymmodelubycia,wformieflmetafizykiatomu”11.
Podkreślmyrazjeszcze,choćnadstanowiskiemPatoćkikrążyło
widmokomunistycznegoflbezświecia”
,tojednakniedeterminowało
togłównejprzyczynyorazmotywacjijegotezyoupadkufilozofii.
WedługPatoćki,niemawszakniczegodziwnegowtym,żemówi
sięokońcufilozofii.Wduchowejhistoriiludzkościznajdziemytakie
przypadki,kiedyświatstawałsiędlaludziniezrozumiały12.Umie-
raniestarychformhistorycznychnależydoistotyprocesówdziejo-
wych.Podobniemożesięzdarzyćizfilozofią,którawspółcześnie
stałasiędziedzinązajmującąsiętym,conieistotne.Jakokonkretna
formahistoryczna,takjaksiękiedyśrozpoczęła,takmożemieć
równieżswójkoniec.
Czymjestmetafizyka?
Zachodziścisłyzwiązekmiędzykwestiąkońcametafizykiipy-
taniem,czymwłaściwiejestmetafizyka.Należywszakzaznaczyć,
żenieistniejejednadefinicjametafizyki,leczniemaichtakżenie-
10Por.J.Patoćka:DasEndederPhilosophie?ł,s.433.
11Por.J.Patoćka:DieGefahrenderTechnisierunginderWissenschafbeiEd‑
mundHusserlunddasWesenderTechnikalsGefahrbeiMartinHeidegger.In:Idem:
AusgewählteSchrifen.Bd.4:DieBewegungdermenschlischenExistenz.Hrsg.
K.Nellen,J.Nĕmec,I.Srubar.Stutgart1991,s.354–359.
12Por.O.Spengler:ZmierzchZachodu.Zarysmorfologiihistoriipowszechnej.
Przeł.J.Marzęcki.Warszawa2014.
