Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Czymjestmetafizyka?
21
wdeklarowaniujejśmiercibyłojednymzwiodącychmotywówfi-
lozofiinajnowszej.Cienkąnićzgreckątradycjąprzerwanoniemalże
ostatecznie.Treśćmetafizykiniedotyczyłajużanijejracji,anitego,
copierwsze,niemiałateżnicwspólnegozostatecznąpodstawą
świata.TenstanstagnacjinajlepiejoddająsłowaHeideggera:flDziś,
kiedyfilozofujesiętakbarbarzyńskoigorączkowojakbyćmoże
wżadnejinnejepocezachodnichdziejówducha,alenakażdej
uliczcekrzyczyzmartwychwstaniemetafizyki,zupełniezapomniało
się,comówiłArystoteles”18.
AprzecieżwArystotelesowskimpytaniuobytzawierałasięjuż
kwestiabycia,którajednocześniepozostawałaskryta.Metafizyczne
poznanieniemalodzawszeflchwiało”sięmiędzydwomapolami:
bytuiniebytu,czegonajlepszyprzykładstanowiłaPlatońskateoria
idei.Patoćkapisał:
Pierwszymkrokiemmetafizykimusibyćzatempróbaodrzu-
ceniawszelkiejpewności[ł].Tuwogólezaczynasiękażda
metafizycznametoda,itowwielkichruchach:Sokrates–Pla-
ton–Arystoteles,Descartes–Spinoza–Leibniz,Kant–Hegel.
Trzebasobieuświadomić,żechodziowstępnyruch,któryma
dopieroprzygotowaćizapewnićwłaściwejmetafizycepróbę
postawieniapytaniaobycieibyt19.
Całośćświatamusibyćoderwanaodtego,comożnanazwać
funkcjąsamozrozumiałości.Światniejestsamprzezsięzrozumiały;
źródłowojestonukrytyimusizostaćodkryty.Towłaśnie,zdaniem
Patoćki,wyrażagreckiephysis.
Zdaniemczeskiegofilozofa,człowiekutraciłswąduchową
siłę,czyliumiejętnośćmyśleniaobyciejakocałości.Współczesny
człowiek–wprzeciwieństwiedoludziżyjącychwstarożytności
iśredniowieczu–niemiałjużjednolitegoobrazuświata,toznaczy
światniejawiłsiędlańjakocałość.Żyłonmianowiciewdwóch
światach:naturalnymoraznaukowym.GłównąintencjąPatoćkibył
powrótdomyśleniaoświeciejakocałości,choćopartegojużniena
greckich,lecznafenomenologicznychfundamentach(rozumianych
tuszeroko:odHeglaażpoHeideggera)20.
18M.Heidegger:Podstawoweproblemyfenomenologii.Przeł.B.Baran.War-
szawa2009,s.18.
19J.Patoćka:Věčnostadějinnost.Rádlůvpomĕrkpojet.mčlovĕkavminulosti
asoučasnosti.V:Idem:Péčeoduśi.Sv.1ł,s.219.
20Por.J.Patoćka:Światnaturalnyjakoproblemflozofczny.Przeł.J.Zycho-
wicz.W:J.Patoćka:Światnaturalnyafenomenologia.Kraków1987,s.5inast.
