Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
pło,aczasamiwręczzentuzjazmem,uwypuklającwszakżeto,żenpismajego
byłydlańnarzędziemwwalcezwrogamiPolski”ipozostawałynobliczonena
wywarciedoraźnegowpływu”
,onsamzaśnnigdynieskładałofiarsztuce”9.
Równieżtym-pozostawaniemwobszarzeoddziaływaniaopiniitwórców
innejjużepoki(nawetjeśli,jakMickiewiczczyAntoniMalczewski,darzyli
oniautoraDumyoŻółkiewskimniekłamanymszacunkiem10),azwłaszczaran-
gąichdokonańliterackich-należychybatłumaczyćkształtrecepcjiNiem-
cewiczowskiejpoezjiwniemałejczęściXIXiwXXwieku,awięcwokresie,
utrwalanejprzezbrakpolitycznejsuwerenności,dominacjiromantycznego
paradygmatuwświadomościPolaków.
Zpodobnąoptyką,sytuującąNiemcewiczanietylewrolipoety,ileraczej
piszącegowierszempolityka,spotykamysięwpracachJanaDihma,niezwy-
kle,skądinąd,zasłużonegodlapodtrzymywaniapamięciotejtwórczości
komentatoralicznychdziełpisarzaiwydawcyjegopamiętników11.Przykła-
demniechbędzietutajrozprawaNiemcewiczjakopolitykipublicystawczasie
SejmuCzteroletniego12,wktórejzaszczegółowymobjaśnieniemokoliczności
powstaniakolejnychspośródówczesnychbajekinflanckiegoposłanieidą
poważniejszesygnałychęciwyjściapozatakrozumianąjednowymiarowość
ichanalizy,sprowadzającejsiędozaakcentowaniadoraźnościkonkretnych
tekstów.Aprzecież,nawetniezapominającotym,wobszarzejakiejproble-
matykichciałporuszaćsięDihm,trudnobyłobyuznaćzaniemożliwydo
zakwestionowaniapoglądoograniczaniusięsemantycznegozakresubajki
politycznejdoczasuiśrodowiska,wktórychzostałaonanapisana.Trudno
chociażbydlatego,żedeprecjonowalibyśmywówczasznaczeniewpisanej
wbajkowygenotypuniwersalnościprzesłania.Wydajesię,żewprzywoły-
wanejturozprawie-bezwątpieniajednejznajważniejszych,jakiepoświę-
conookreślonemufragmentowibiografiitwórczejNiemcewicza-zabrakło
podkreśleniagenologicznejodrębnościbajkinatleinnychformwypowiedzi,
poktóresięgałonwtamtychlatach:oracji,satyry,komedii,ozamieszcza-
nychwformielistuwewspółredagowanejprzezniegonGazecieNarodowej
9A.Mickiewicz,Literaturasłowiańska.Kursdrugi,w:tenże,Dzieła,t.9,oprac.J.Maślanka,
Warszawa1997,WykładXXI,s.267.
10Przypomnijmyjedynie,żetendrugizadedykowałNiemcewiczowiMarię,piszącmiędzy
innymi:nDawnojużniedoznanapociechaożywiasercemojewchwili,wktórejmiwolno,przy-
pisującJWWPanutępowieść,publiczniewyrazićuwielbieniedlaJegocharakteruitejniezmor-
dowanej,życiemświetnejwyobraźniapełnejwdziękówerudycji,jakichnieprzestajecieużywać
nawzbogacanieliteraturypolskiejwcoraznoweitakszacownedzieła.Niedziw,żemnietobar-
dzopodchlebia,iżmipozwalacieozdobićkartymojeWaszemimieniem,kiedyduszakażdego
rodakalubisiękarmićsłodycząWaszegopióra,inietylkomójumysłradsięprzeglądawbiegu
czystymiużytecznymWaszegożycia”
.A.Malczewski,Maria.Powieśćukraińska,wyd.J.Ujejski,
Kraków1922,s.2.
11J.U.Niemcewicz,Pamiętnikiczasówmoich,wstępioprac.J.Dihm,Warszawa1957,t.1-2.
12J.Dihm,NiemcewiczjakopolitykipublicystawczasieSejmuCzteroletniego,Kraków1928.
11
