Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Mądrośćmadużąprzeszłość
5
RóżnicamiędzySokratesemainnymiludźmipolegałanatym,żefi-
lozofzdawałsobiesprawęzwłasnychograniczeń.Stądwłaśniebodaj
najsłynniejszejegopowiedzenie:„Wiem,żenicniewiem”.Warto
zauważyć,żegdybytozdanierozumiećdosłownie,należałobyjeuznać
zawewnętrzniesprzeczne.Skorobowiemnicniewiem,toniemogę
takżeotymwiedzieć.Sokratejskąsentencjęnależyjednakinterpreto-
waćnatzw.metapoziomie,czylitak,jakgdybyzjednegopoziomumó-
wićoinnym.Rozumienietychdwóchperspektywjestdosyćzłożonym
problememfilozoficznym.Podobnątrudnośćspotykamywpsychologii,
kiedymyślimyoswoimmyśleniu.Powstajewówczaspytanie,ktomyśli
oczym.Wtymwypadkutakżemówimyodwóchpoziomachnazwanych
przezjednegozojcówpsychologii,WilliamaJamesa,Ujapodmiotowym”
iUjaprzedmiotowym”.
UpraszczającjednakrozważaniaosłynnejmaksymieSokratesa,
możemyjązinterpretowaćnastępująco.Mądrośćpoleganazdawaniu
sobiesprawyzeswojejograniczonejwiedzy.Chodzitunietylkoowie-
dzęzdowolnegoobszarunaukiczypraktyki,alenadewszystko,owiedzę
ogólniejsządotyczącątego,jakżyć.WłaśnietakirodzajmądrościSokra-
tespropagowałwśródateńczyków,mądrościbędącejpodstawądobrego
życia.Adobreżycienieoznaczałopogonizapieniędzmiisławą,lecz
przestrzeganiezasadetycznych.
ZrozważańSokratesawynikajądwabardzoważneaspektymądrości,
podkreślanewewspółczesnychkoncepcjachpsychologicznych.Pierwszy
dotyczypokoryintelektualnej,awięcposiadaniadystansudowłasnej
wiedzy.Drugitopołączeniemądrościzaspektamiaksjologicznymi,czyli
naukąowartościach.Coprawda,naukanieodpowiadanapytanie,jakżyć,
leczmożewskazywaćróżnekonsekwencjepostępowaniazwiązanegona
przykładzdbaniemwyłącznieowłasneinteresywprzeciwieństwiedo
respektowaniadobrainnych.DlaSokratesamądreżyciejestwarunkiem
życiaszczęśliwego.Aleczysamzachowywałsiędokońcaroztropnie?
Wartorozważyćjeszczejeden,mniejoczywistyaspektmądrości
związanyzdziałalnościąSokratesa.Siedemdziesięcioletnifilozofzostał
skazanynaśmierćpoprzezwypicietrucizny.Najczęściejpodajesię,że
przyczynątegowyrokubyłokwestionowanieistnieniabogówideprawo-
waniemłodzieży.Wrzeczywistościniemażadnychdowodówmówiących
oateizmieSokratesa.Ważniejszymożebyćsposób,wjakirozmawiał
zludźmi.Sokratesmetodętęporównywałdozawoduswojejmatki,która
