Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zniknięciepolskiejszlachtyirządyżydowskiego„szczepu”
27
Nałkowskaosiągarównocześniedwa-zdawałobysięniemożliwe
dopołączenia-cele.Zjednejstronypiszeopowieść,którąmożna
izolowaćodirytującychautorkękonfliktówspołecznych,zdrugiej
włączajądodebatynatematkonsekwencjiasymilacjiŻydówna
ziemiachpolskich,pokazującfiaskotegoprojektuwhistoriipięknej
ibogatejżydowskiejintelektualistki,któraprzegrałazeswojąrodzi-
nąwalkęoniezawisłośćioświecenie.
Moimcelemjestpokazanie,żewtwórczościNałkowskiej
współistniejądwieróżneopowieścioŻydach,zkoleizabrakodpo-
wiednichproporcjiwichpopularyzowaniuczęściowowinępono-
sisamaautorka,któratraktowałaepizodmodernistycznywswojej
twórczejbiografiizniesłusznymlekceważeniem.uKobiety,Książę,
Koteczka,Rówieśnice,Narcyza,Wężeiróże,Lustra-teksiążkinależą
domojejprzeszłościidziśsąmiobce.Tosięzmieniło,gdywybuchła
wojna.światokręciłsięwswoichposadach”22.
MiędzyWężamiiróżamiaMedalionamiiDziennikamiczasu
wojnyniemaróżnicy,którejniedałobysięzrozumiećiprzedsta-
wićnadrodzeewolucjipoglądówautorki.Toprawda,Dzienniki
1909-1917orazpowieśćoRaissieBenonioddzielaodwojennej
twórczościNałkowskiejzupełnieinnerozumienieświata,ozna-
czajednak,żepóźniejszejprozyniemożnapojąćbezutworów
młodzieńczych,wyrażającychzarazemosobnepoglądypisarki,jak
iwiedzęoświecie(takżeŻydów)należącądotamtegopokolenia.
PostszlachciankapatrzynaŻydów
PierwszezdaniaWężyiróżstanowiąkluczdozrozumieniakwe-
stiiżydowskiejwyłożonejwpowieści:uSłuchającbezładnychsłów
Marusi,Żydówkaniespuszczałazniejogromnych,tajemniczych
oczu.Zuprzejmościąidługoczekałakońcaopowieści”(WiR,5)23.
22Z.Nałkowska,Widzeniabliskieidalekie,Warszawa1957,s.14.
23Cytatypochodzązwydania:Z.Nałkowska,Wężeiróże,Warsza-
wa1977.Dalejlokalizujęcytatyzpowieści,umieszczającwnawiasieskrót
WiRinumerstrony.
