Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
Wspólnotaafektów
NaoczachczytelnikaNałkowskaostroidynamiczniebudujeobo-
wiązującąitrwałąopozycjęświataPolekiŻydówek.Marusiasym-
bolizujewniejbezładinerwowość,jejsłuchaczka-inteligentny
spokójianonimowość.Najbardziejzastanawiającajestjejostatnia
cecha,zaakcentowanajużwpierwszymzdaniu.Dlaczegobowiem
Nałkowskanieprzeciwstawiasobiedwukonkretnychpostaci,atyl-
kojednąnazywaimieniem,bywdrugiejwidziećnajbardziejogólne
cechynarodowościowe?Czyniedlatego,żetworzyopowieśćoŻy-
dówkach?SłowouŻydówka”oznaczatunietylkonajbardziejekspo-
nowanągrupęspołeczną,leczosobnygatunek,oddzielnąklasę,ueg-
zotycznyszczep”(WiR,182).Nałkowskaprzyglądasięmuoczami
niezależnegopolskiegonarratora,któryopisującświatŻydów,łączy
fascynacjęzzażenowaniem.Trudnozrozumiećjejwyborybezzna-
jomościDzienników,stanowiącychniezastąpionyautokomentarz
takżewtymprzypadku.
Lipiec1935rokuNałkowskaspędzaławNowymSączu.Które-
gośrazu,podczasspacerupoparku,spotkaładwiestarszeŻydówki.
Zjednąznichwdałasięwrozmowęoprzeszłościmiasta,kątemoka
obserwującjejkolczykizbrylantów.Odrugiej,starszej,zanotowa-
ła:uWuszachpodwa,świetnebrylanty,oprawnestarożytnie,jeden
poddrugim,ujętewypukłokażdymnóstwemsrebrnychpazurów.Jak
byłycenne,widaćztego,żekażdykolczykuwiązanybyłzwykłączer-
wonąbawełnąnabarku”24.Przyczyny,dlaktórychbrylantyokazały
siędlapisarkiważniejszeodfortepianów,októrychopowiedziałajej
Żydówka,przypominającjednąztragiczniejszychnowosądeckich
powodzi,którapochłonęławszystko,coznajdowałosięwokół,wraz
zpięknymisalonowymiinstrumentami,wyjaśniaznaczniewcześniej-
szywpisdodziennikazlipca1913roku,dotyczącyinnychŻydówek:
Tekobietynadole(międzynimiBelmontowa)dzieńcałyod-
dająsiępogodnejwegetacji,przyczymdybiąnamnieprzykażdych
drzwiachdomuiprzykażdymdrzewieogrodu,bymięprzyaresztować
24Z.Nałkowska,Dzienniki,t.4,cz.II:1935-1939,oprac.,wstępiko-
mentarzH.Kirchner,Warszawa1988,s.20.
