Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
Czynnikspołecznywpolskimsystemiewymiarusprawiedliwości
różnymipretekstamiodzasiadaniawniej.Uważanoprzytym,żenaskutekurucho-
mieniasądówprzysięgłychzbytwieluobywateliniepotrzebniejestodrywanychod
ichzwykłychzajęć.Ripostąnatobyłygłosystwierdzające,żeobywatelemająprze-
cieżobowiązkiwobecpaństwaipowinność,byjespełniać,tenzaśobowiązekitak
dozbytuciążliwychnienależy.Słabościinstytucjisądówprzysięgłychupatrywano
nietylkowcharakterzeprzysięgłych,aletakżewpozycjiprzewodniczącegoskładu,
awięcsędziegozawodowego.Byłatopozycjasilna,boodsędziegozależałostatecz-
nyprzebiegpostępowania,zwłaszczasposóbprzedstawieniadowodównarozprawie,
conierazwpraktycedecydowałoowerdykcieławyprzysięgłych.Spodziewanosię
więc,żeprzewodniczącybędziecharakteryzowałsięszczególnymiprzymiotaminie
tylkointelektu,aleteżcharakteru.Podkreślano,żedopełnieniatejroli-zuwagina
zróżnicowaniepoziomuumysłowegoprzysięgłych-koniecznajestumiejętnośćzro-
zumiałegowyrażaniasię,znajomośćjęzykaizwyczajówróżnychspołecznychwarstw,
umiejętnośćpowściąganiaemocjipodczasrozprawy,opanowanieiumiejętnośćza-
panowanianaduczestnikamipostępowania,brakstronniczościorazumiejętność
unikaniajakichkolwiekwpływówzzewnątrz”-zauważaMałgorzataMaterniak-Paw-
łowska28.Alemimoprzywołanychtugłosówkrytycznychilicznychreformsądów
przysięgłych,stanowiącychreakcjęnadostrzeżonemankamentyichfunkcjono-
wania,udziałczynnikaspołecznegowsądownictwieAustriizostałutrzymanyido
dziśstanowitamistotnyelementsystemuwymiarusprawiedliwości.
Rozwójrepublikańskiejformypaństwaprzyniósłutrzymanieirozszerzenieme-
chanizmówudziałuobywateliwsprawowaniuwymiarusprawiedliwości.WStanach
ZjednoczonychAmerykiPółnocnej,jużodzaraniapaństwowości,instytucjaczyn-
nikaspołecznegowsądownictwiestanowiłajedenzfundamentówustrojowych,wy-
wodzącswojągenezęzrozwiązańbrytyjskich.Potwierdzatotreśćwyrokuwsprawie
StanyZjednoczoneprzeciwkoWonsonz1812r.,wktórymodwołanosiędodoświad-
czeńwynikającychzestosowaniacommonlawprzezangielskiesądy,przyznającape-
lantowiprawodoponownegopostępowaniaprzedławąprzysięgłych29.
Angielskiewpływywtymzakresiewynikałyprzedewszystkimzdominujących
trendówipoglądówdoktryny,któradokońcaXIXw.zdominowanabyłaprzezmyśl
angielską,azwłaszczaKomentarzBlackstona,wydanywlatach1765-1769.Jakwskazuje
PawełKróliczek,potwierdzeniefundamentalnegoznaczeniaangielskiegocommonlaw
wkontekścieinstytucjisędziówprzysięgłychwStanachZjednoczonychodnaleźćmoż-
natakżewwyrokachwydanychjeszczeprzeduchwaleniemkonstytucjiUSA.Można
wskazaćwtymkontekścienaorzeczenieSąduNajwyższegoRhodeIslandwsprawie
TrevettprzeciwkoWeedenz1786r.Dotyczyłaonakupca,któryniechciałwchodzić
wrelacjehandlowezkupującymiposługującymisiępieniądzempapierowym,fawory-
28
Tamże.
29
P
.Króliczek,UdziałspołeczeństwawsprawowaniuwymiarusprawiedliwościwStanachZjedno-
czonych,Warszawa2018,s.4-6.
