Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
powszechnazgoda:społeczeństwojestnnowoczesne”
,kiedyjednymzdominujących
typówdziałaniastajesięprodukcjaikonsumpcjaobrazów,kiedyobrazyobdarzone
sąniezwykłąmocąwpływaniananaszewymaganiawobecrzeczywistościisame
sąpożądanyminamiastkamidoświadczeńbezpośrednich.Stająsięniezbędnedla
zdrowejgospodarki,stabilizacjipolitycznejiposzukiwaniaszczęściaprzezkażdego
znas(Feuerbach,1843:165).
Możnawysunąćśmiałetwierdzenie,iżludziewchodząwinterakcjezeświatem
główniezapośrednictwemtego,jakgowidzą.Przypuszczasię,żejużodXVIIIwieku
tworzeniewiedzynaukowejoświeciewcorazwiększymstopniuopierałosięwłaśnie
nawidzeniuiwytwarzaniuinformacjizapisanejwpostaciwizualnej,wmniejszym
natomiastwpostacitekstowej.Niniejszyrozdziałjestteżpróbązdefiniowania
iokreśleniatego,czymjestinformacjawizualna.
PonieważwzrokwkulturzeZachodubyłzawszetraktowanyjakoznaczący
zmysł,częstoteżsamprocesmyśleniaoznaczałwidzenie.Platonwskazywałna
wzrokjakopraprzyczynęnajwiększegopożytkuludzkości,twierdząc,żeetyczne
powszechnikimusząbyćdostępnedlaokaumysłu.OdczasówGrekówpismafilo-
zoficznewszystkichepokobrastaływzrokowymimetaforaminatyle,żewidzenie
utożsamianozwiedzą,aświatłobyłometaforąprawdy.
Dominacjawzrokuijednocześniejegouprzywilejowaniezostałyzauważone
przezkolejnychfilozofów.ZbióresejówfilozoficznychModernityandtheHegemony
ofVision(Levin,1993)wskazuje,że-począwszyodstarożytności,adokładniej
okresugreckiego-kulturaZachoduzostałazdominowanaprzezokulocentryzm.
Nazmyślewzrokuskoncentrowałysięprocesyinterpretacji,wiedzy,prawdyirze-
czywistości.Powyższapozycjawskazujenatakiepowiązania,jak:wzrokiwiedza,
wzrokiwładza,wzrokiontologia.Wrażeniawzrokowestałysięrównieżważnym
przyczynkiemdonaszegorozumowania.DavidLevin(1999:56)motywowałkrytykę
dominacjiokanastępującymisłowami:
Uważam,żenależystawiaćczołahegemoniiwzroku-okulocentryzmowinaszejkultu-
ry.Sądzę,żemusimyprzeanalizowaćbardziejkrytyczniesposóbwidzenia,którydomi-
nujewdzisiejszymświecie.Pilniepotrzebujemydiagnozypsychospołecznejpatologii
codziennegowidzeniaikrytycznegozrozumienianassamychjakoistotwizualnych.
Kartezjuszuważałwzrokzanajszlachetniejszyinajbardziejuprzywilejowany
zezmysłów.NatomiastMartinHeideggeriMichelFoucaultpokazywali,żemyśl
ikulturanowoczesnanietylkokontynuowałytradycjęuprzywilejowanejpozycji
widzenia,alerównieżzwiązanezniąnegatywnepowiązania.Wielumyślicielina
swójsposóbuznawałodominacjęwzrokuzatę,któracechujeepokęnowoczesną.
Przeztoteżodróżnianojąodepokwcześniejszych.
J.T.Mitchellzaproponowałpojęciezwrotupiktorialnego(pictorialturn)(Mit-
chell,1994).Autorprzedstawiłpogląd,żecałafilozofiajestpełnazwrotów,wktórych
16
WydawnictwoNaukoweUAM–wszelkieprawazastrzeżone
