Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Wstęp
Pojęciedegresywnejproporcjonalnościjestuogólnieniemirozwinięciempo-
jęciaproporcjonalności,dlategopierwszyrozdziałpracypoświęconyjestpropor-
cjonalnymmetodompodziałumandatówmiędzyokręgiwyborcze.Przedstawiono
tamnajbardziejznanemetodypowstałewUSApodkoniecXVIIIinapoczątku
XIXwiekuidotyczącepodziałumandatówmiędzyposzczególnestanywIzbieRe-
prezentantów.Wszystkie,zwyjątkiemmetodyHamiltona,należądogrupymetod
zwanychdzielnikowymi.Dwieznich–metodyAdamsaiDeana–niezostałynigdy
zastosowanewpraktyce,alesąważne,jakoistotneuzupełnienieteoretycznepozo-
stałych.ZkoleimetodyHamiltona,Jeffersona,WebsteraiHillabyłyużywane,ame-
todaHillaobowiązujedodziś.Wszystkiewymienionemetodydzielnikowesąwy-
jątkowepodtymwzględem,żeminimalizująpewnewielkości.Pokazanorównież,
żemetodydzielnikowesąrównoważnetzw.metodomopartymnafunkcjipriorytetu,
np.metodaJeffersonajestidentycznazeznanąwEuropiemetodąD’Hondta,ame-
todaWebsteratoinaczejmetodaSainte-Laguë’a.Ponadtorozdziałpierwszyzawiera
opisróżnychnaturalnychwłasnościpodziałówproporcjonalnych,wtymtakieznane
paradoksy,jakAlabamy,nowegostanuczyparadokspopulacji.
Rozdziałdrugipoświęconoproporcjonalnymmetodompodziałumandatów
międzypartiepolityczne.Ogólniesątustosowanetesamemetody,cowprzypad-
kuokręgówwyborczych,alecel,któryimprzyświeca,jesttrochęinny.Niejest
ważnebardzościsłeprzeniesienieproporcjonalnościzoddanychgłosównaugru-
powaniapolityczne,gdyżwprzypadkudużejliczbystartującychwwyborachpartii
możetoprowadzićdozbytwielkiegorozdrobnieniaparlamentu.Wymienionowięc
różneelementysystemówproporcjonalnych,któremająprzeciwdziałaćsytuacjom
skrajnym,wtymrównieżtakiejakklauzulazaporowa(ustawowyprógwyborczy).
Wymieniononajbardziejznaneproporcjonalnesystemywyborcze,wtymrównież
takie,którefunkcjonująwliteraturzejakoróżne,mimożezichopisuwynika,że
sąidentyczne.Przedstawionorównieżkilkasystemówquasi-proporcjonalnych(np.
stosowanywwyborachdoParlamentuEuropejskiegoSTV),któreprzezniektórych
autorówsąuważanezabardziejzbliżonedowiększościowych,aprzezinnych–do
proporcjonalnych.Rozdziałzakończonoopisemważniejszychwłasnościmetodpro-
porcjonalnych.
Wrozdzialetrzecimopisanowszystkiemetodyproporcjonalnestosowanewwy-
borachdoSejmuRzeczpospolitejPolskiejwlatach1989-2007idoSejmuIIRPwla-
tach1919-1930.WIIRPwewskazanychlatachobowiązywałametodaD’Hondta
(wwyborach1935i1938roku–większościowaordynacjawyborcza).Oilewybory
1989rokuzostałyprzeprowadzonenazasadzieumowymiędzyPZPRaSolidarno-
ścią,otylewszystkiekolejnebyłyopartenametodachproporcjonalnych.Wwy-
borach1991,1993i1997rokustosowanopozaokręgowymilistamikandydatów
jeszczelistękrajową.W2001rokuzniesionotęostatnią,pozostawiającgłosowanie
jedyniewokręgach.Ponadtotylkow1991rokuniebyłystosowaneprogiwyborcze,
cospowodowałotakdużerozdrobnienieSejmu,żepowtórnewyboryodbyłysięjuż
dwalatapóźniej–w1993roku.Odtejporystosowanopięcioprocentowyprógwy-
