Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
1.Proporcjonalnemetodypodziałumandatówpomiędzyokręgiwyborcze
cowywynik[Kamiński1997;Kamiński,Gryz1997;Gebethner1992;Raciborski
1997].WartonatomiastwymienićpraceHamana[2000;2002;2003],któreomawia-
jątematbardzowyczerpująco.Zestarszychksiążekwyjątkowąpozycjąjestpraca
Steinhausa[1956],gdzieznalazłasięanalizametodynajwiększychreszt.Bardzo
ciekawajestteżpracaBorzyszkowskiego[1997].
I
1.2.Zjawiskazwiązanezokręgamiwyborczymi
Problempodziałumandatówmożnapodzielićnadwazagadnienia.Pierwszeznich
topodziałmandatówpomiędzyokręgiwyborczeproporcjonalniedoliczbymiesz-
kańców(lubliczbyuprawnionychdogłosowania).Drugietopodziałmandatówmię-
dzyposzczególnepartie.Wbadaniachamerykańskichdominujezagadnieniepodzia-
łunaokręgi.Europejczycynatomiastbardziejinteresowalisiępodziałemmandatów
pomiędzypartiepolityczne.Generalniewobusytuacjachstosujesiętesamemetody,
aletrochęinnesącele.Wprzypadkupodziałumandatówpomiędzypartieproporcjo-
nalnośćpodziałuniemusibyćidealna.Większepartiesąwuprzywilejowanejsytu-
acji,adlamniejszychstosujesiękilkuprocentoweklauzulezaporowe(wymagana
procentowaliczbagłosówwskaliokręgulubkraju),abyuniknąćnadmiernegoroz-
drobnieniaparlamentu,atymsamymułatwićjegopracę.Wprzypadkupodziału
mandatówpomiędzyokręgiwyborczedążysiędoniemalidealnegopodziałupropor-
cjonalnego[Nohlen2004],więcwybranametodapodziałuniepowinnapreferować
anidużych,animałychokręgów.Jedynymodstępstwemodrównegotraktowania
głosukażdegowyborcyjestwymóg,abykażdyokręg,nawetmały,miałswojego
przedstawiciela.Wartopodkreślić,żeproblemwyboruodpowiedniejmetodyma
znaczeniewprzypadkustałychokręgów.Znanejestzjawiskotzw.gerrymanderingu
[Misztal1993],polegającegonaodpowiednimwyznaczeniugranicokręgówwtaki
sposób,abyzapewnićsobieprzewagęzwolennikówjakiejśpartiiwwybranych
okręgach.NazwapochodziodnazwiskagubernatorastanuMassachusettsElbridge’a
Gerry’ego,któryw1812rokuprzyczyniłsiędonowegookreśleniagranicokręgów
wyborczychdosenatustanowego,abyPartiaDemokratycznaosiągnęłanajwiększe
korzyści.Demokraci,którzyotrzymali50164głosy,zdobyli29mandatów,aopozy-
cjadysponującapoparciem51766wyborców,otrzymałazaledwie11mandatów
[Żukowski1997].Innezjawiskomanipulacjiokręgami,zwanemalapportionment,
poleganawyznaczaniuokręgówonieporównywalnejwielkości,wktórychrozdziela
siętakąsamąliczbęmandatów.PrzykładowoweFrancjiw1958rokujednomanda-
toweokręgizdominowaneprzezlewicęliczyłypo100tys.mieszkańców,anaj-
mniejszekonserwatywnepo20tys.[Żukowski1997].Ważnymzagadnieniemdla
systemówproporcjonalnychjestteżwielkośćokręgówwyborczych.Tylkomałe
kraje,np.Holandia,SłowacjaczyIzrael,tworząjedenokręgwyborczy.WPolsce
jest41okręgówwyborczych,wktórychobsadzasięod7do19mandatów.Wwięk-
szościpaństwtworzysięodkilkudokilkudziesięciuokręgów,abyzapewnićpropor-
cjonalnąreprezentacjęposzczególnymregionom.Oczywiściewytyczoneokręginie
